Karayolunda Tehlikeli Madde
Bölüm 3.2 Tablo A'da listelenmiş olanlardan başka duyarlılığı azaltılmış sıvı patlayıcılar
Sınıf 3 maddesi olarak taşıma için kabul edilmez.
Toplu kayıtların listesi
Toplu kayıtların listesi
Sınıf 4.1 Alevlenir katılar, kendiliğinden tepkimeye giren maddeler ve duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar
Kriterler
Sınıf 4.1 başlığı, alevlenir maddeleri ve nesneleri, 1.2.1’deki "katı" tanımının (a) bendine göre duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcıları ve kendiliğinden tepkimeye giren sıvıları veya katıları kapsar.
Aşağıdakiler Sınıf 4.1'e atanır:
- Çabuk tutuşabilir katı maddeler ve nesneler (bkz. paragraf 2.2.41.1.3 ila 2.2.41.1.8);
- Kendinden reaktif katılar veya sıvılar (bkz. paragraf 2.2.41.1.9 ila 2.2.41.1.17);
- Duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar (bkz. 2.2.41.1.18);
- Kendiliğinden tepkimeye giren maddelerle ilgili maddeler (bkz. 2.2.41.1.19).
Sınıf 4.1 maddeleri ve nesneleri aşağıdaki şekilde alt gruplara ayrılır:
F Alevlenir katılar, ikincil riski olmayan:
F1 Organik;
F2 Organik, erimiş;
F3 İnorganik;
FO Alevlenir katılar, yükseltgen;
FT Alevlenir katılar, zehirli:
FT1 Organik, zehirli;
FT2 İnorganik, zehirli;
FC Alevlenir katılar, aşındırıcı;
FC1 Organik, aşındırıcı;
FC2 İnorganik, aşındırıcı;
D İkincil riski olmayan duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar;
DT Duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar, zehirli;
SR Kendiliğinden tepkimeye giren maddeler:
SR1 Sıcaklık kontrolü gerekmeyenler;
SR2 Sıcaklık kontrolü gerekenler.
Alevlenir katılar Tanım ve özellikler
Alevlenir katılar, çabuk tutuşabilir katılar ve sürtünmeden dolayı yangına neden olabilen katılardır.
Çabuk tutuşabilir katılar kibritin yanması gibi, bir ateşleme kaynağı ile kısa süreli temas ettiğinde kolayca tutuşan ve alevi hızla yayılan tozlandırılmış, tanecikli veya yapışkan tehlikeli olan maddelerdir. Tehlike sadece yangından değil, zehirli tutuşma ürünlerinden de kaynaklanabilir. Metal tozlar, bir yangının söndürülme zorluğundan dolayı özellikle tehlikelidir, çünkü karbondioksit veya su gibi normal söndürme maddeleri tehlikeyi artırabilir.
Sınıflandırma
Sınıf 4.1'de alevlenir katılar olarak sınıflandırılmış madde ve nesneler, Bölüm 3.2 Tablo A'da
listelenmiştir. Bölüm 3.2 Tablo A'da ismen belirtilmeyen organik maddelerin ve nesnelerin, Bölüm
2.1'in hükümlerine uygun olarak alt başlık 2.2.41.3'teki ilgili kayda atanması, deneyimlere veya Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, alt başlık 33.2.1’e uygun olarak test sonuçlarına dayandırılabilir. İsmen belirtilmeyen inorganik maddelerin atanması, Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, alt başlık 33.2.1 uyarınca test prosedürlerinin sonuçlarına dayandırılır; daha kesin temellere oturtulmuş bir sınıflandırmaya yol açacaksa, deneyim de göz önüne alınır.
Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, alt başlık 33.2.1 uyarınca test prosedürlerine dayandırılarak, ismen belirtilmeyen maddelerin 2.2.41.3'te belirtilen kayıtlardan bir tanesine atanması durumunda aşağıdaki kriterler uygulanır:
(a) Metal tozlar veya metal alaşımların tozları dışında, toz halinde, tanecikli veya yapışkan olan maddeler, bir ateşleme yüzeyi ile kısa süreli temasla kolayca tutuşuyorlarsa (örneğin kibritin yanması) veya tutuştuğu takdirde, ateş hızla yayılıyor, 100 mm’lik ölçülü mesafede yanma süresi 45 saniyeden daha az veya yanma oranı 2,2 mm/sn'den daha büyükse, Sınıf 4.1'de kolayca alevlenir maddeler olarak sınıflandırılır;
(b) Metal tozlar veya metal alaşımların tozları bir alevle tutuşuyor ve tepkime 10 dakika veya daha kısa sürede tüm numune üzerinde yayılıyorsa, Sınıf 4.1'de sınıflandırılır.
Sürtünmeden dolayı yangına neden olabilecek katılar, mevcut kayıtlara benzer şekilde (örneğin kibritler) karşılaştırılarak veya herhangi bir özel hükme göre Sınıf 4.1'de sınıflandırılır.
Ayrıca, 2.2.41.4’te ve 2.2.41.1.5'te belirtilen kriterler ve Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, alt başlık 33.2.1’deki test yöntemlerine dayanılarak, ismen belirtilen bir maddenin yapısı nedeniyle bu Sınıfın hükümlerine tabi olmayacağı saptanabilir.
Ek katkılar sonucu Sınıf 4,1 maddeleri, Bölüm 3.2 Tablo A'da ismen belirtilen maddelerin ait oldukları risk kategorilerinden farklı kategorilere girdikleri takdirde, bu karışımlar ve çözeltiler, asıl tehlike derecelerine göre ait oldukları kayıtlara atanır.
NOT: Çözeltilerin ve karışımların (müstahzarlar ve atıklar gibi) sınıflandırılması için, ayrıca, bkz. 2.1.3.
Ambalajlama gruplarının atanması
Bölüm 3.2 Tablo A'daki çeşitli kayıtlar altında sınıflandırılmış alevlenir katılar, Test ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, alt başlık 33.2.1'deki test prosedürleri esas alınarak paketleme grubu II'ye veya III'e, aşağıdaki kriterlere uygun olarak, atanır:
(a) Test edildiğinde 100 mm’lik bir uzaklık için yanma süresi 45 saniyeden az olan, çabuk tutuşabilir alevlenir katılar aşağıdaki şekilde gruplara atanır:
Paketleme grubu II: Alev ıslatılmış bölgeyi geçiyorsa;
Paketleme grubu III: Islatılmış bölge alevi en azından dört dakika için durdurabiliyorsa;
(b) Metal tozları veya metal alaşımlarının tozları aşağıdaki şekilde gruplara atanır:
Paketleme grubu II: Test edildiğinde, tepkime tüm numune boyunca beş dakikada
veya daha az sürede yayılıyorsa;
Paketleme grubu III: Test edildiğinde, tepkime tüm numune boyunca beş dakikadan daha fazla bir sürede yayılıyorsa.
Sürtünmeden dolayı yangına neden olabilen katılar için, paketleme grubu mevcut kayıtlarla kıyaslanarak veya herhangi özel bir hükme göre atanır.
Kendiliğinden tepkimeye giren maddeler Tanımlar
ADR'nin amaçları için, ısısı sabit olmayan kendiliğinden tepkimeye giren maddeler, oksijen (hava) katılmasa da şiddetli ekzotermik bozunma tepkimesi verme eğilimindedir. Aşağıdakileri karşıladığı takdirde maddeler, Sınıf 4.1'deki kendiliğinden tepkimeye giren maddeler olarak düşünülmez:
(a) Sınıf 1 kriterlerine göre patlayıcı maddeler;
(b) %5 veya daha fazla alevlenir organik madde içeren yükseltgen madde karışımlarının Not 2'de belirtilen sınıflandırma prosedürüne tabi olması haricinde, Sınıf 5.1 için sınıflandırma prosedürü (bkz. 2.2.51.1) uyarınca yükseltgen maddeler;
(c) Sınıf 5.2 kriterlerine göre organik peroksit (bkz. 2.2.52.1);
(d) Bozulma ısısı 300 J/gr değerinden az veya
(e) Bozulmanın kendiliğinden hızlanan dekompozisyon sıcaklığı (SADT) (bkz. aşağıdaki
Not 3), 50 kg.lık bir ambalaj için 75 °C'nin üstünde.
NOT 1: Bozulma ısısı, uluslararası kabul görmüş herhangi bir yöntem kullanılarak saptanabilir; örn., ayrımsal taramalı kalorimetri ve adiyabatik kalorimetri.
NOT 2: %5 veya daha fazla alevlenir organik madde içeren, yukarıdaki (a), (c), (d) veya (e)’de belirtilen kriterleri karşılamayan, Sınıf 5.1 kriterlerini karşılayan yükseltgen madde karışımları, kendiliğinden tepkimeye giren madde sınıflandırma prosedürüne tabidir.
Kendiliğinden tepkimeye giren madde, b tipi ila F özellikleri gösteren bir karışım, Sınıf 4.1’e ait kendiliğinden tepkimeye giren madde olarak sınıflandırılır.
Kendiliğinden tepkimeye giren madde, tip G özelliklerini gösteren bir karışımın, Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım II, alt başlık 20.4.3 (g)'de verilen ilke uyarınca Sınıf 5.1'e ait bir madde olarak sınıflandırıldığı (bkz. 2.2.51.1) düşünülür.
NOT 3: Kendiliğinden hızlanan dekompozisyon sıcaklığı (SADT), taşıma sırasında ambalajlardaki maddelerde kendi kendine hızlanan dekompozisyonun görülebileceği en düşük sıcaklık anlamına gelir. SADT'nin saptanması ile ilgili zorunluluklar, Testler ve Kriterler Elkitabı Kısım II, Bölüm 20'de ve başlık 28.4'te verilmiştir.
NOT 4: Kendiliğinden tepkimeye giren madde özelliği gösteren herhangi bir madde, 2.2.42.1.5'e göre Sınıf 4.2 içerisinde sınıflandırılmak üzere pozitif test sonucu verse bile, bu şekilde sınıflandırılır.
Özellikler
Kendiliğinden tepkimeye giren maddelerin dekompozisyonu, ısı, katalitik katışkılarla (örn., asitler, ağır metal bileşikleri, bazlar) temas, sürtünme veya darbe yoluyla başlatılabilir. Dekompozisyon hızı, sıcaklık ile artar ve maddeye göre değişiklik gösterir. Özellikle ateşlenme olmamışsa, dekomposizyon, zehirli gaz veya buharların açığa çıkmasına neden olabilir. Belirli bazı kendiliğinden tepkimeye giren maddeler için sıcaklığın denetlenmesi gereklidir. Bazı kendiliğinden tepkimeye giren maddeler, özellikle bir kap içerisinde bulunuyorlarsa, patlayarak bozulabilir. Bu özellik seyrelticilerin eklenmesiyle veya uygun ambalajların kullanılmasıyla değiştirilebilir. Bazı kendiliğinden tepkimeye giren maddeler şiddetle yanar. Örnek olarak, kendiliğinden tepkimeye giren maddeler aşağıda listelenen tipte bazı bileşiklerdir:
Alifatik azo bileşikler (-C-N=N-C-);
Organik azidler (-C-N3);
Diazonyum tuzları (-CN2+ Z);
N-nitroso bileşikleri (-N-N=O) ve
Aromatik sulfohidrazidler (-SO2-NH-NH2).
Bu liste tam değildir ve başka tepkime grupları olan maddelerin ve bazı madde karışımlarının benzer özellikleri olabilir.