Sınıf 5.2 başlığı organik peroksitler ve organik peroksit formülasyonlarını kapsar.
Sınıf 5.2 maddeleri aşağıdaki şekilde alt gruplara ayrılır:
P1 Organik peroksitler, sıcaklık kontrolü gerekmeyen;
P2 Organik peroksitler, sıcaklık kontrolü gereken.
Tanım
Organik peroksitler, iki değerlikli -O-O- yapısını içeren organik maddelerdir ve tek veya her iki hidrojen atomunun organik radikallerle yer değiştirmiş olduğu hidrojen peroksit türevleri olarak düşünülebilir.
Özellikler
Organik peroksitler, normal veya yükseltilmiş sıcaklıklarda, ekzotermik bozulmaya yatkındır. Bozulma ısı, katışkılarla (örn., asitler, ağır-metal bileşikleri, aminler) temas, sürtünme veya darbe ile başlatılabilir. Bozulma hızı, sıcaklık ile artar ve organik madde formülasyonuna göre değişiklik gösterir. Bozulma, zararlı veya alevlenir gazların veya buharların ortaya çıkması ile sonuçlanabilir. Belli organik peroksitlerin taşınması sırasında sıcaklık kontrol altında tutulmalıdır. Bazı organik peroksitler, özellikle bir kap içerisinde bulunuyorlarsa, patlayarak bozulabilir. Bu özellik seyrelticilerin eklenmesiyle veya uygun ambalajların kullanılmasıyla değiştirilebilir. Birçok organik peroksit şiddetli bir biçimde yanar. Organik peroksitlerin gözlerle temasından kaçınılmalıdır. Bazı organik peroksitler çok kısa bir temasla bile gözün korneasına ciddi hasarlar verebilir veya deride aşınmaya yol açabilir.
NOT: Organik peroksitlerin alevlenirliklerinin belirlenmesi ile ilgili test yöntemleri, Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, alt başlık 32.4’te belirtilmiştir. Organik peroksitler ısındıkları zaman şiddetli bir biçimde tepkimeye girdiklerinden, ISO 3679:1983’te tanımlandığı gibi küçük numuneler kullanılarak parlama noktalarının tespiti önerilir.
Sınıflandırma
Herhangi bir organik peroksit, organik peroksit formülasyonu aşağıdakileri içermediği sürece, Sınıf 5.2 içerisinde sınıflandırılır:
(a) %1,0 'dan fazla hidrojen peroksit içermeyen organik peroksitler %1,0 'dan fazla mevcut osijen
(b) %1,0 'dan fazla ama %7,0 'yi geçmeyen (%7,0 'dan fazla olmayan) organik peroksitler %5,0 'dan fazla mevcut oksijen
NOT: Bir organik peroksit formülasyonunun mevcut oksijen içeriği (%) aşağıdaki formül ile verilmiştir.
Organik peroksitler, arz ettikleri tehlike derecelerine göre yedi tipe ayrılır. Organik peroksit tipleri, teste tabi tutulduğu ambalaj içinde taşınmasına izin verilmeyen A tipinden, Sınıf 5.2'in hükümlerine tabi olmayan G tipine kadar değişir. B tipi ve F arasındaki sınıflandırma, bir ambalaj içerisinde bulunmasına izin verebilecek azami miktar ile doğrudan doğruya ilişkilidir. 2.2.52.4’te listelenen maddelerin sınıflandırılmasında uygulanacak prensipler, Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım II'de verilmiştir.
Sınıflandırılmış ve 2.2.52.4’te listelenen ambalajlarda taşınmasına izin verilmiş organik peroksitlerin, 4.1.4.2, ambalajlama talimatı IBC520’de listelenen, IBC’lerde taşınmasına izin verilmiş olanlar ve Bölüm 4.2 uyarınca tanklarda taşınmasına izin verilmiş olanlar 4.2.5.2, portatif tank talimatı T23’te listelenmiştir. Listede yer alan, izin verilmiş her madde, Bölüm 3.2 Tablo A’da (UN No. 3101 ila 3120) genel bir kayda atanmıştır ve ilgili ikincil riskler ve taşıma bilgisini içeren dipnotlar verilmiştir.
Bu genel kayıtlar aşağıdakileri belirtir:
- Organik peroksit tipi (B ila F) (bkz. yukarıdaki 2.2.52.1.6);
- Fiziksel hal (sıvı/katı) ve
- Sıcaklık kontrolü (gerektiğinde), bkz. 2.2.52.1.15 ila 2.2.52.1.18.
Bu formülasyonların karışımları, en tehlikeli bileşenin organik peroksit tipi ile aynı şekilde sınıflandırılabilir ve bu tip için verilen taşıma koşullarına göre taşınabilir. Ancak, iki kararlı bileşenin ısıl olarak daha az kararlı bir karışım oluşturabileceğinde, karışımın kendiliğinden hızlanan dekompozisyon sıcaklığı (SADT) belirlenir ve gerekliyse, 2.2.52.1.16 uyarınca SADT’den kontrol ve tehlike sıcaklıkları türetilir.
2.2.52.4, 4.1.4.2 ambalajlama talimatı IBC520’de veya 4.2.5.2, portatif tank talimatı T23’te listelenmemiş organik peroksitlerin, sınıflandırılması ve toplu bir kayda atanması, menşei ülkenin yetkili makamı tarafından yapılır. Onay beyanı, sınıflandırma ve ilgili taşıma koşullarını içerir. Menşei ülke ADR'ye Anlaşmaya Taraf Ülke değilse, taşıma koşulları ve sınıflandırma sevkiyatın ilk ulaşacağı ADR Anlaşmaya Taraf Ülke ülkesinin yetkili makamı tarafından belirlenir.
Test sonuçlarının tümünün elde olmadığı ve ek testler veya incelemeler için taşınması gereken, 2.2.52.4'te listelenmemiş organik peroksitlerin veya organik peroksit formülasyonlarının numuneleri, aşağıdaki koşulların sağlanması şartıyla, organik peroksitler için c tipi'deki uygun kayıtlardan birine atanır:
- Mevcut veriler, numunenin, organik peroksit b tipi'den daha tehlikeli olmadığını gösterir;
- Numune, ambalajlama yöntemi OP2 ye göre ambalajlanmış ve her taşıma ünitesi için miktar 10 kg. ile sınırlıdır;
- Mevcut veriler, kontrol sıcaklığının, varsa, herhangi bir tehlikeli bozulmayı önleyecek kadar düşük ve herhangi tehlikeli bir faz ayrışmasını önleyecek kadar yüksek olduğunu gösterir.
Organik peroksitlerin duyarlılığının azaltılması
Taşıma sırasında güvenliği sağlamak için, birçok durumda organik peroksitlerin organik sıvılarla veya katılarla, inorganik katılarla veya su ile duyarlılığı azaltılır. Bir madde yüzdesinin şart koşulduğu durumlarda, bu, en yakın tamsayıya yuvarlanmış kütle yüzdesini verir. Genel olarak duyarlılığın azaltılması, maddenin saçılması söz konusu olduğunda organik peroksidin tehlikeli bir boyutta yoğunlaşması gerçekleşmeyecek dereceye kadar yapılır.
Tek organik peroksit formülasyonları için aksi belirtilmedikçe, duyarlılığın azaltılmasında kullanılacak seyrelticiler için aşağıdaki tanım(lar) uygulanır:
- A tipi seyrelticiler, organik peroksitle uyumlu ve kaynama noktası 150 °C'den düşük olmayan organik sıvılardır. A tipi seyrelticiler, tüm organik peroksitlerin duyarlılığın azaltılmasında kullanılabilir;
- B tipi seyrelticiler, organik peroksitle uyumlu, kaynama noktası 150 °C'den düşük olan fakat 60 °C'den düşük olmayan ve parlama noktası 5 °C'den az olmayan organik sıvılardır.
B tipi seyrelticiler, sıvının kaynama noktasının 50 kg.’lık ambalajdaki SADT'den en az 60 °C daha yüksek olması kaydıyla, tüm organik peroksitlerin duyarlılıklarının azaltılmasında kullanılabilir.
A tipi veya B tipi dışındaki seyrelticiler, uyumlu olmaları koşuluyla 2.2.52.4’te sıralanmış organik peroksit formülasyonlarına eklenebilir. Ancak, A tipi ve B seyrelticinin bir kısmının veya tamamının yerine farklı özelliklere sahip başka bir seyrelticinin kullanılması durumunda, hidrojen peroksit formülasyonu Sınıf 5.2'ye ait normal kabul prosedürlerine göre yeniden değerlendirilir.
Su, 2.2.52.4’te veya 2.2.52.1.8 uyarınca "su ile" veya "suda kararlı bir dağılım olarak" yetkili makam kararında listelenen organik peroksitlerin duyarlılıklarının azaltılmasında kullanılabilir.
Organik ve inorganik katılar, uyumlu olmaları şartıyla, organik peroksitlerin duyarlılıklarının azaltılmasında kullanılabilir. Uyumlu katılar ve sıvılar, organik peroksit formülasyonlarının ısıl kararlılığı ve tehlike tipi üzerinde hiçbir zararlı etkisi olmayan katılar ve sıvılardır.
Sıcaklık kontrolü zorunlulukları
Belirli organik peroksitler, yalnızca sıcaklık kontrollü koşullarda taşıma edilebilir. Kontrol sıcaklığı, organik peroksitin güvenli bir şekilde taşınabileceği en yüksek sıcaklıktır. Taşıma sırasında, bir ambalajın hemen çevresindeki sıcaklığın 24 saatlik süre içinde nispeten yalnızca kısa bir süre için 55 oC' yi aştığı varsayılır. Sıcaklık kontrolünün kaybedilmesi durumunda, acil durum prosedürlerini yürütmek gerekli olabilir. Acil durum sıcaklığı bu gibi prosedürlerin yürütülmesi gereken sıcaklıktır.
