Periyodik muayene ve test
Aşağıdaki tabloda anılan standartlar, her koşulda geçerli olması gereken 6.2.3.5'in zorunluluklarının
karşılanması amacıyla sütun (3)’te belirtilen basınçlı kaplar üzerinde yürütülecek periyodik muayene
ve test için geçerli olacaktır.
Atıfta bulunulan standardın kullanımı zorunludur.
Bir basınçlı kabın 6.2.5’in hükümlerine göre yapılmış olması durumunda, tip onayında
belirtiliyorsa periyodik muayene prosedürü izlenecektir.
Her bir standartın uygulanması, aksi aşağıdaki tabloda belirtilmediyse, ilgili standartın kapsam
hükmünde tanımlanmıştır."
Aynı zorunlulukların uygulanmasına ilişkin olarak birden fazla standarda atıfta bulunulduysa, yalnızca
bir tanesi uygulanacak olup, tabloda aksi belirtilmedikçe tamamen uygulanacaktır.
Referans
|
Belgenin başlığı
|
Uygulama bilgisi
|
(1)
|
(2)
|
(3)
|
Periyodik muayene ve test için
|
EN 1251-3:2000
|
Kriyojenik kaplar – Hacmi en fazla 1000 litre olan vakum yalıtımlı taşınabilir kaplar – Kısım 3: İşletimsel gereksinimler
|
İkinci bir bildirime kadar
|
EN 1968:2002 + A1:2005
(Ek B hariç)
|
Taşınabilir gaz silindirleri – Dikişsiz çelik gaz silindirlerinde periyodik muayene ve test
|
İkinci bir bildirime kadar
|
EN 1802:2002 (Ek B hariç)
|
Taşınabilir gaz silindirleri – Alüminyum alaşımlı gaz silindirlerinde periyodik muayene ve test
|
İkinci bir bildirime kadar
|
EN 12863:2002 + A1:2005
|
Taşınabilir gaz silindirleri – Çözünmüş asetilen silindirlerde periyodik muayene ve test
NOT: Bu standartta, “ilk muayene” dendiğinde, yeni bir asetilen silindirin nihai onayının ardından “ilk periyodik muayene” anlaşılmaktadır.
|
31 Aralık 2016
|
EN ISO 10462:2013
|
Gaz silindirleri – Asetilen silindirleri – Periyodik inceleme ve bakım (ISO 10462:2013)
|
1 Ocak 2017'den itibaren zorunlu
|
EN 1803:2002 (Ek B hariç)
|
Taşınabilir gaz silindirleri – Kaynaklı çelik gaz silindirlerinde periyodik muayene ve test
|
İkinci bir bildirime kadar
|
EN ISO 11623:2002 (kloz 4
hariç)
|
Taşınabilir gaz silindirleri – Kompozit gaz silindirlerinde periyodik muayene ve test
|
İkinci bir bildirime kadar
|
EN ISO 22434:2011
|
Taşınabilir gaz silindirleri –Silindir valflarında muayene ve bakım
|
İkinci bir bildirime kadar
|
EN 14876:2007
|
Taşınabilir gaz silindirleri – Kaynaklı çelik basınç valflarında periyodik muayene ve test
|
İkinci bir bildirime kadar
|
EN 14912:2005
|
LPG teçhizatı ve aksesuarları – Silindirlerin periyodik muayenesi sırasında LPG silindirinde muayene ve bakım
|
İkinci bir bildirime kadar
|
Referans
|
Belgenin başlığı
|
Uygulama bilgisi
|
(1)
|
(2)
|
(3)
|
EN 1440:2008+A1:2012 (Ek
G ve Ek H hariç)
|
LPG ekipmanları ve aksesuarları – Taşınabilir yeniden doldurulabilir LPG tüplerinin periyodik muayenesi
|
İkinci bir bildirime kadar
|
EN 15888: 2014
|
Sevkedilebilir gaz silindirleri – Silindir demetleri – Periyodik muayyene ve test
|
İkinci bir bildirime kadar
|
Anılan standartlara göre tasarlanmayan, yapılmayan ve test edilmeyen UN sertifikasız
basınçlı
kaplara ilişkin zorunluluklar
“Bilimsel veya teknik bir ilerlemeyi yansıtmak veya 6.2.2 ya da 6.2.4’te herhangi bir
standarda atıfta bulunulmadıysa veya 6.2.2 ya da 6.2.4’te anılan bir standartta ele alınmayan
belirli özelliklere değinmek amacıyla, yetkili makam aynı seviyede güvenlik sağlayan teknik bir
kodun kullanımına izin verebilir.
Tip onayında, onayı düzenleyen makam, 6.2.2 ya da 6.2.4’te anılan standartların geçerli olmaması
halinde periyodik muayene prosedürünü belirlemelidir.
Yetkili makam, UNECE sekreterliğine kabul ettiği teknik kodların bir listesini iletecektir. Liste,
aşağıdaki detaylara yer verecektir: Kodun adı ve tarihi, kodun amacı ve kodun edinilebileceği yerle
ilgili detaylar. Sekreterlik bu bilgileri web sitesinde halka duyurmalıdır.
ADR’nin gelecekteki baskılarından birinde referans olarak benimsenen bir standardın kullanımı,
UNECE sekreterliğine bildirimde bulunulmaksızın yetkili makam tarafından onaylanabilir.
6.2.1, 6.2.1 ve aşağıdaki zorunlulukları karşılanmalıdır.
NOT: Bu başlığın amaçları bakımından, 6.2.1’deki teknik standarda yapılan referanslar,
teknik
kod referansları olarak kabul edilmektedir.
Malzemeler
Aşağıdaki hükümler, 6.2.1.2’deki malzemelerle ilgili zorunlulukların yerine
getirilmesi için
kullanılabilecek olan malzeme örneklerini içermektedir.
(a) Sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış, soğutulmuş ve çözünmüş gazlar ve 4.1.4.1, ambalajlama talimatı
P200, Tablo 3, Sınıf 2’de yer almayan maddeler için karbon çelik;
(b) Sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış ve çözünmüş gazlar ve 4.1.4.1, ambalajlama talimatı
P200, Tablo 3, Sınıf 2’de yer almayan maddeler için alaşım çelik (özel çelikler), nikel, nikel
alaşım (monel gibi);
(c) Şunlar için bakır:
(i) 15°C sıcaklıkta doldurma basıncı 2 MPa’yı (20 bar) aşmayan ve
sınıflandırma kodu 1A, 1O, 1F ve 1TF olan gazlar;
(ii) Sınıflandırma kodu 2A olan gazlar ve UN No. 1033 dimetil eter; UN No. 1037 etil
klorür; UN No. 1063 metil klorür; UN No. 1079 sülfür dioksit; UN No. 1085 vinil bromür; UN No.
1086 vinil klorür ve UN No. 3300 etilen oksit ile %87’den fazla etilen oksite sahip karbon dioksit
karışımı;
(iii) Sınıflandırma kodları 3A, 3O ve 3F olan gazlar;
(d) Alüminyum alaşım: 4.1.4.1'de bulunan ambalajlama talimatı P200 (10)’un özel "a" hükmüne
bakınız;
(e) Sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış, soğutularak sıvılaştırılmış gazlar ve çözünmüş gazlar
için kompozit malzeme;
(f) Soğutularak sıvılaştırılmış gazlar için sentetik malzemeler ve
(g) UN No. 2187 karbondioksit, soğutulmuş, sıvı veya karışımları hariç olmak üzere
sınıflandırma kodu 3A olan soğutularak sıvılaştırılmış gazlar ve sınıflandırma kodu 3O olan
gazlar için cam.
Hizmet teçhizatı
(Rezerve Edilmiş)
Metal silindirler, borular, basınçlı kaplar ve silindir grupları
Test basıncında, basınçlı kapta en şiddetli gerilmenin meydana geldiği noktadaki metal üzerindeki
gerilme, garanti edilen asgari akma geriliminin (Re) %77'sini aşmamalıdır.
"Akma gerilimi", binde 2 (yani %0.02) oranında kalıcı uzamanın veya östenit çelikler için test
parçasında %1 oranında mastar uzamasının gerçekleştiği gerilmedir.
NOT: Sac metallerde, test parçasının çekme gerilimi ekseni, yuvarlanma doğrultusuna dik açıda
olmalıdır. Kırılmadaki kalıcı uzama, mastar uzunluğunun (l) çapın ( d ) beş katı ( l = 5 d ) olduğu
dairesel kesite sahip test parçası üzerinde ölçülür; dikdörtgen şeklinde kesit alanına sahip test
parçaları kullanılıyorsa mastar uzunluğu "l" şu formül ile hesaplanmalıdır:
Burada F0, test parçasının başlangıçtaki kesit alanını göstermektedir.
Basınçlı kaplar ve kapakları, -20 °C ve +50°C sıcaklıklar arasında gevreme kırılmasına ve gerilme
korozyonuna dayanıklı uygun malzemelerden yapılmalıdır.
Kaynak işlemleri titizlikle yapılmalı ve tam güvenlik sağlanmalıdır.
Aerosol püskürtücüler ve gaz içeren ufak kaplar (gaz kartuşları) haricindeki gaz içeren malzemelerle birlikte sıkıştırılmış gazlar, sıvılaştırılmış gazlar, çözünmüş gazlar ve özel hükümlere tabi basınçsız gazlar (gaz numuneleri) için kullanılan alüminyum alaşımlı basınçlı kaplarla ilgili ilave hükümler
Kabul edilecek alüminyum alaşımlı basınçlı kapların malzemeleri aşağıdaki hükümleri
karşılamalıdır:
|
A
|
B
|
C
|
D
|
Gerilme direnci,
Rm, MPa cinsinden (= N/mm2)
|
49 ila 186
|
196 ila 372
|
196 ila 372
|
343 ila 490
|
Akma gerilimi, Re, (MPa) (= N/mm2)
(Kalıcı deformasyon λ = 0.2%)
|
10 ila 167
|
59 ila 314
|
137 ila 334
|
206 ila 412
|
Kırılmada kalıcı uzama (l = 5d) (yüzde cinsinden)
|
12 ila 40
|
12 ila 30
|
12 ila 30
|
11 ila 16
|
Bükme testi (ilk d’nin çapı = n
|
|
|
|
|
|
× e, burada e, test parçasının
|
n=5(Rm ≤ 98)
|
n=6(Rm ≤ 325)
|
n=6(Rm ≤ 325)
|
n=7(Rm
|
≤
|
kalınlığıdır)
|
n=6(Rm > 98)
|
n=7(Rm > 325)
|
n=7(Rm > 325)
|
392)
|
|
|
|
|
|
n=8(Rm
|
>
|
|
|
|
|
392)
|
|
Alüminyum Derneği Seri No a
|
1 000
|
5 000
|
6 000
|
2 000
|
a
Bkz. Aluminium Association (Alüminyum Derneği), 750 Third Avenue, New York "Aluminium Standards and
Data” (Alüminyum Standartları ve Bilgileri), beşinci baskı, Ocak 1976.
Gerçek özellikler, ilgili alaşım bileşimine ve basınçlı kapta yapılan nihai işleme bağlıdır; fakat hangi alaşım kullanılırsa kullanılsın basınçlı kabın kalınlığı aşağıdaki formüllerden biri ile hesaplanmalıdır:
e = basınçlı kabın mm üzerinden asgari kalınlığı
PMPa = MPa cinsinden test basıncı;
Pbar = bar üzerinden test basıncı;
D =basınçlı kabın mm cinsinden nominal dış çapı ve
Re = %0,2 gerilime sahip garanti edilen asgari gerilim; MPa cinsinden (=N/mm2)
Buna ilave olarak, formüldeki garanti edilen asgari zorlama gerilimi (Re) değeri, hangi çeşit
alaşım kullanılırsa kullanılsın garanti edilen asgari çekme geriliminin (Rm) 0,85 katından daha
büyük olmamalıdır.
NOT 1: Yukarıdaki özellikler basınçlı kaplar için kullanılan şu malzemelere ilişkin önceki
deneyimlere dayanmaktadır:
Sütun A: Alüminyum, alaşımsız, %99,5 saflık; Sütun B: Alüminyum ve magnezyum
alaşımları;
Sütun C: Alüminyum, silikon ve magnezyum alaşımları, ISO/R209-Al-Si-Mg (Alüminyum Derneği
6351) gibi;
Sütun D: Alüminyum bakır ve magnezyum alaşımları.
NOT 2: Kırılmadaki kalıcı uzama, mastar uzunluğunun (l) çapın ( d ) beş katı ( l = 5 d ) olduğu
dairesel kesite sahip test parçalarıyla ölçülür; dikdörtgen şeklinde kesit alanına sahip
test parçaları kullanılıyorsa
luğu şu formül ile hesaplanmalıdır:
Burada F0, test parçasının başlangıçtaki kesit alanını göstermektedir.
NOT 3: (a) Bükme testi (şekle bakın) 3e genişliğinde iki eşit parça kesilerek elde edilen
numuneler üzerinde gerçekleştirilmelidir; fakat hiç bir zaman silindirin yuvarlak kısmı 25 mm'den
az olmamalıdır. Numuneler, köşeler dışında hiçbir bölgede makineli işlemden geçmemelidir;
(b) Bükme testi, mandrel çapı (d) ile (d + 3e) mesafesiyle ayrılan iki dairesel destek arasında
yürütülür. Test sırasında, iç yüzler mandrelin çapından daha büyük olmayan bir mesafeyle
ayrılacaktır;
(c) Numune, iç yüzeyler mandrel çapından daha büyük olmayan bir mesafe ile ayrılana kadar
mandrel ünitesi etrafında içe doğru büküldüğünde kırılma göstermemelidir;
(d) Mandrel çapı ve numune kalınlığı arasındaki oran ( n), tabloda verilen değerlere uygun
olmalıdır.
Basınçlı kapların yapıldığı ülkenin yetkili makamu tarafından onaylanan ilave testin, 6.2.5.4.1'deki tabloda verilen özelliklere uygun olarak yapılan basınçlı kaplardaki kadar taşıma emniyetini sağladığı ispatlandığı durumlarda en düşük asgari uzama değeri kabul edilebilir (ayrıca bkz. EN 1975:1999 + A1:2003).
Basınçlı kapların en ince noktasındaki cidar kalınlığı aşağıdaki gibi olmalıdır:
- Basınçlı kabın çapı 50 mm'den az ise: en az 1,5 mm;
- Basınçlı kabın çapı 50 mm ila 150 mm arasında ise: en az 2 mm; ve
- Basınçlı kabın çapı 150 mm'den fazla ise: en az 3 mm.
Basınçlı kapların uçları yarı dairesel, elips şeklinde veya "sepet tutamağı" bölümlerine sahip olmalıdır; bunlar basınçlı kapların gövdesiyle aynı derecede güvenlik sağlamalıdır.
Kompozit malzemeden mamul basınçlı kaplar
Kompozit silindirler ile kompozit malzemeden mamul tüpler, basınçlı variller ve silindir
demetleri
için, asgari patlama oranının (test basıncına bölünen patlama basıncı) şu şekilde olmasını
sağlayacak bir üretim prosedürü izlenecektir:
- Halka sarılı basınçlı kaplar için 1,67;
- Tamamen sargılı basınçlı kaplar için 2,00.
Kapalı kriyojenik kaplar
Aşağıdaki zorunluluklar, soğutularak sıvılaştırılmış gazlar için kapalı kriyojenik kapların üretimi için geçerlidir:
Metal olmayan malzemeler kullanılmışsa basınçlı kabın ve aksamlarının en düşük çalışma sıcaklığındaki gevreme kırılmasına dayanıklı olmalıdır.
Basınç tahliye cihazları, en düşük çalışma sıcaklıklarında bile kusursuz çalışacak bir üretime sahip olacaktır. Bu sıcaklıktaki güvenilirlikleri ve işleyişleri her bir valfın veya aynı üretim tipindeki valf numunelerinin test edilmesiyle saptanacak ve kontrol edilecektir.
Basınçlı kaplardaki kapaklar ve basınç tahliye cihazları, sıvıların dışarı saçılmasını önleyecek şekilde tasarlanmalıdır;
Önceki Maddeler
Sonraki Maddeler