Karayolunda Tehlikeli Madde
Bir maddenin sınıfı belirsiz olduğu zaman ve başka testler için taşınması gerektiğinde, maddeyi gönderenin
bilgisine ve aşağıda belirtilen maddelerin uygulanmasına göre, geçici bir sınıf, uygun sevkiyat adı ve UN
numarası atanır:
(a) Bölüm 2.2'deki sınıflandırma kriterleri ve
(b) Bu Bölümdeki zorunluluklar
Seçilen uygun sevkıyat adı için mümkün olan en katı ambalajlama grubu kullanılır.
Bu hükmün kullanıldığı durumlarda, uygun sevkıyat adına "NUMUNE" kelimesi eklenir (örn.,
"ALEVLENEBİLİR SIVI, B.B.B., NUMUNE"). Bazı durumlarda, belirli bir sınıflandırma kriterine
(örneğin GAZ NUMUNESİ, BASINÇSIZ, ALEVLENEBİLİR, UN No. 3167) uygun olabileceği düşünülen
bir maddenin numunesi için spesifik bir sevkıyat adı verilmiş ise, söz konusu uygun sevkıyat adı kullanılır.
Numunenin taşınmasında B.B.B. kaydı kullanıldığında, uygun sevkıyat adına Bölüm 3.3'teki 274 özel
hükmünde öngörülen teknik ismin eklenmesine gerek yoktur.
Madde numuneleri, geçici olarak atanan uygun sevkıyat adının koşullarına göre, aşağıda belirtilen
zorunluluklar sağlandığı takdirde, taşınır:
(a) Madde, Bölüm 2.2'nin alt başlık 2.2.x.2'sine veya Bölüm 3.2'ye göre taşınması kabul edilmeyen
bir madde olarak kabul edilmez ise;
(b) Maddenin Sınıf 1 kriterlerine uygun olduğu düşünülmezse veya bir radyoaktif malzeme veya
bulaşıcı madde olarak düşünülmez ise;
(c) Kendiliğinden tepkimeye giren bir maddeyse veya organik bir peroksit ise sırasıyla,
2.2.41.1.15'e veya 2.2.52.1.9'a uygunluk gösteriyor ise;
(d) Numune, paket başına net kütlesi 2,5 kg geçmeyen kombine bir ambalajda taşınır ise ve
(e) Numune diğer maddeler ile birlikte ambalajlanmaz ise.
Boş, temizlenmemiş, ıskarta ambalajların sınıflandırılması
Yenileme, onarım, rutin bakım, yeniden imal etme ya da yeniden kullanım haricinde, malzemesinin
bertarafı, geri dönüşümü ya da geri kazanımı için taşınan boş temizlenmemiş ambalajlar, büyük ambalajlar
ya da IBCler veya bunların parçaları için bu kaydın gerekliliklerini karşılıyorsa UN 3509 numarası
atanabilir.
SINIFA ÖZGÜ HÜKÜMLER
Sınıf 1 Patlayıcı maddeler ve nesneler
Kriterler
Sınıf 1 başlığı aşağıdakileri kapsar:
(a) Patlayıcı maddeler: Çevreye hasar verebilecek bir hızda, sıcaklıkta ve basınçta, kimyasal
tepkimeler sonucu gazlar oluşturabilen katı veya sıvı maddeler (veya madde karışımları).
Piroteknik maddeler: Patlayıcı olmayan ve kendine yeterli, ekzotermik kimyasal tepkimeler
sonucu ısı, ışık, ses, gaz veya duman veya bunların bir karışımı biçiminde etki vermek üzere
tasarlanmış maddeler veya madde karışımları;
NOT 1: Kendileri patlayıcı olmayan, ancak patlayıcı gaz, buhar veya toz bulutu oluşturabilecek
maddeler, Sınıf 1'in maddeleri değildir.
NOT 2: Ayrıca, şu maddeler de Sınıf 1 dışındadır: Su veya alkol içeriği belirtilen sınırları aşan
su ya da alkol emdirilmiş patlayıcılar ile plastikleştirici içeren patlayıcılar (bu patlayıcılar Sınıf
3'e veya Sınıf 4.1'e atanır) ve gösterdikleri baskın tehlike nedeniyle Sınıf 5.2'ye atanan
patlayıcılar.
(b) Patlayıcı nesneler: Bir veya daha fazla patlayıcı veya piroteknik madde içeren nesneler;
NOT: Dikkatsizlik sonucu veya kaza ile ateş alması veya taşıma sırasında tepkimenin başlaması
sonucunda, fırlama, ateş, duman, ısı veya yüksek ses ile alete hiçbir dış hasar vermeyecek kadar
düşük miktarda ya da özellikle patlayıcı ve/veya piroteknik madde içeren aygıtlar, Sınıf 1
zorunluluklarına tabi değildir.
(c) Patlama yoluyla pratik bir etki veya bir piroteknik etki oluşturmak üzere imal edilmiş ve
yukarıda söz edilmeyen maddeler ve nesneler.
Sınıf 1 amaçları uyarınca, aşağıdaki tanım geçerlidir:
Flegmatize edilmiş ifadesi, elleçleme ve taşıma sırasında emniyetini arttırmak için bir patlayıcıya eklenen
bir madde (veya "flegmatizör") anlamına gelir. Flegmatizör, patlayıcıyı aşağıdakilere karşı duyarlılığı
azaltılmış veya daha az hassas hale getirir: Isı, şok, darbe, çarpma veya sürtünme. Tipik flegmatize edici
ajanlar, bunlarla sınırlı kalmamak kaydıyla, şunlardır: Mum, kağıt, su, polimerler (klorofloropolimerler
gibi), alkol ve yağlar (petrol jelatini ve parafin gibi).
Patlayıcı özelliklere sahip olan veya olduğu düşünülen herhangi bir maddenin veya nesnenin, Testler ve
Kriterler Elkitabı Kısım I'de tanımlanan testler, prosedürler ve kriterlere göre Sınıf 1'de tanımlanması
düşünülür.
Sınıf 1'e atanan bir madde veya nesne, Bölüm 3.2 Tablo A'da B.B.B. kaydına veya isme atanmış ve Testler
ve Kriterler Elkitabı kriterlerini sağlıyorsa taşıma için kabul edilir.
Sınıf 1'deki maddeler ve nesneler UN Numarasına ve bir isim veya Bölüm 3.2 Tablo A'da B.B.B.'de
listelenen bir kayda atanır. Bölüm 3.2 Tablo A'daki nesneleri ve maddelerin isimlerinin yorumunda
2.2.1.4'deki sözlük temel alınır.
Test etme, sınıflandırma, araştırma ve geliştirme kalite kontrolünü geliştirmek amacı ile veya ateşleme
patlayıcısı hariç, ticari numune olarak taşınan yeni veya mevcut patlayıcı maddelerin veya nesnelerin
örnekleri UN No. 0190 NUMUNELERİ, PATLAYICI kısmında belirtilebilir.
Bölüm 3.2 Tablo A'daki gibi ismen belirtilmeyen nesneler ve patlayıcı maddelerin Sınıf 1'in B.B.B. kaydı
veya UN No. 0190 NUMUNELERİ, PATLAYICI olarak atanması ile Bölüm 3.2 Tablo A'nın sütun (6)'da
değinilen özel hükümlere göre yetkili makam tarafından özel bir izne bağlı olan taşınacak belli maddelerin
ataması, menşe ülkenin yetkili makamı tarafından yapılır. Bu yetkili makam ayrıca, bu maddelerin ve
nesnelerin taşıma koşullarını yazılı olarak onaylar. Menşe ülke ADR'ye Taraf Ülke değilse, taşıma koşulları
ve sınıflandırma sevkiyatın ilk ulaşacağı ADR Taraf Ülkesinin yetkili makamı tarafından belirlenir.
Sınıf 1'in maddeleri ve nesneleri, 2.2.1.1.5 uyarınca bir alt grupta ve 2.2.1.1.6 uyarınca bir uyumluluk
grubunda sınıflandırılır. Alt grup, 2.2.1.1.5'teki tanımlar kullanılarak ve 2.3.0 ve 2.3.1'de belirlenmiş olan
test sonuçlarına göre yapılır. Uyumluluk grubu 2.2.1.1.6'da verilen tanımlara göre saptanır. Sınıflandırma
kodu, alt grup numarası ve uyumluluk grubu harfinden oluşur.
Alt grupların tanımı
Alt Grup 1.1 Kütle olarak patlama tehlikesi olan maddeler ve nesneler (Kütle olarak patlama, bir
anda hemen hemen tüm yükü etkileyebilecek bir patlamadır).
Alt Grup 1.2 Fırlama tehlikesi olan ancak kütle olarak patlama tehlikesi olmayan maddeler ve
nesneler.
Alt Grup 1.3 Yangın tehlikesi veya hafif bir patlama ya da hafif bir fırlama tehlikesi veya her ikisi
birden olan, ancak toplu patlama tehlikesi olmayan madde ve nesneler. Bu madde ve
nesneler:
(a) Yandıklarında önemli miktarda radyan ısıya neden olur veya
(b) Birbirleri ardı sıra yanarak hafif bir patlama veya fırlama etkisi oluşturur.
Alt Grup 1.4 Taşıma sırasında tutuşma veya tepkimenin başlaması durumunda sadece düşük bir
patlama riski taşıyan madde ve nesneler. Etkileri, büyük ölçüde, sadece ambalaj ile
sınırlıdır ve dikkate alınabilecek ölçüde büyük parçacıkların, dikkate alınabilecek
uzaklıklara fırlatılması beklenmez. Harici bir yangın ambalajın hemen hemen tüm
içeriğinin bir anda patlamasına neden olmaz.
Alt Grup 1.5 Toplu patlama tehlikesi taşıyan, ancak, normal taşıma koşullarında, tepkimenin
başlaması veya yanma halinden patlama haline geçme olasılığı bakımından çok düşük
olan duyarsız maddeler. Asgari bir zorunluluk olarak, harici yangın testinde
patlamamaları gerekir.
Alt Grup 1.6 Kütle olarak patlama tehlikesi olmayan, aşırı derecede düşük hassaslık düzeyindeki
nesneler. Bu nesneler, ağırlıklı olarak aşırı derecede duyarsız maddeler içerir ve kazara
ateşleme veya yayılma olasılıkları ihmal edilebilir düzeydedir.
NOT: Alt Grup 1.6'daki nesnelerinin oluşturduğu risk, sadece tek bir nesnenin
patlaması ile sınırlıdır.
Maddelerin ve nesnelerin uyumluluk gruplarının tanımı
A Birincil patlayıcı madde.
B Birincil patlayıcı madde içeren ve iki veya daha fazla etkin koruyucu özelliği olmayan nesne.
Birincil patlayıcı madde içermemelerine karşın, patlatma fünyeleri, patlatma fünyesi
düzenekleri ve ateşleme fitilleri ile tahrip kapsülleri bu gruba girer.
C Sevk yakıtı içeren patlayıcı madde veya diğer tedrici yanmalı patlayıcı madde veya benzeri
patlayıcı madde içeren nesne.
D Her bir durum için geçerli olmak üzere, ateşleme düzeneği ve sevk maddesi olmayan ikincil
patlayıcı madde, kara barut veya ikincil patlayıcı madde içeren nesne veya birincil patlayıcı
madde içeren ve iki veya daha fazla etkin koruyucu özelliği olan nesne.
E Ateşleme düzeneği olmadan sevk maddesi olan (alevlenebilir sıvı veya jel veya hipergolik sıvı
içeren dışında), ikincil patlayıcı madde içeren nesne.
F Kendi kendine ateşleme düzeneği olan bir ikincil patlayıcı madde içeren, sevk maddesi
(alevlenebilir sıvı veya jel veya hipergolik sıvı içeren dışında) olan veya olmayan nesne.
G Piroteknik madde veya piroteknik teknik madde içeren nesne veya hem patlayıcı bir madde hem
de bir aydınlatıcı, yangın çıkartıcı, gözyaşı veya duman yapıcı madde içeren nesne (su ile
etkinleşen bir nesne veya beyaz fosfor, fosfidler, piroforik madde, alevlenebilir sıvı veya jel
veya hipergolik sıvı içeren bir nesne dışında).
H Hem patlayıcı madde hem de beyaz fosfor içeren nesne.
J Hem patlayıcı madde hem de alevlenebilir sıvı veya jel içeren nesne.
K Hem patlayıcı madde hem de zehirli bir kimyasal madde içeren nesne.
L Patlayıcı madde veya patlayıcı madde içeren ve özel bir risk taşıyan (örneğin, su ile etkinleşme
veya hipergolik sıvıların, fosfitlerin veya piroforik bir maddenin varlığı nedeniyle) ve bu
nedenle her bir türün yalıtılmasını gerektiren nesne.
N Ağırlıklı olarak aşırı derecede duyarsız maddeler içeren nesneler.
S Kazara işlevsel hale gelmesi sonucu oluşacak tehlikeli etkilerin ambalaj içinde sınırlı kalacağı
bir biçimde ambalajlanmış veya tasarlanmış madde veya nesne; ambalajı yangın nedeniyle
bozulması halinde, tüm patlama veya fırlatma etkileri, ambalajın yakın çevresinde yapılacak
yangınla mücadele veya diğer acil durum müdahale çabalarını önemli ölçüde engellemeyecek
şekilde sınırlıdır.
NOT 1: Belirli bir ambalaj içinde ambalajlanmış her madde veya nesne sadece bir tek uyumluluk
grubuna atanabilir. S uyumluluk grubunun kriteri deneye tabi olduğundan, bu gruba atanma mutlaka bir
sınıflandırma kodunun atanması için yapılacak testlere bağlıdır.
NOT 2: Uyumluluk grubu D'nin veya E'nin nesneleri, kendi ateşleme sistemleri ile birlikte yerleştirilebilir
veya ambalajlanabilir, ancak bu sistemlerin, sistemin kaza ile işlevsel hale gelmesi durumunda bir
patlamayı engelleyecek en az iki etkin koruyucu özelliği bulunmalıdır. Bu şekilde hazırlanmış nesneler ve
ambalajlar uyumluluk grubu D veya E içinde sınıflandırılır.
NOT 3: Uyumluluk grubu D'nin veya E'nin nesneleri, Başlık 4.1.10'daki MP 21 karışık ambalajlama
hükümlerine uygun olmaları kaydıyla, iki etkin koruma sistemi olmayan kendi kendine ateşleme sistemleri
(yani, uyumluluk grubu B içerisinde sınıflandırılmış ateşleme sistemleri) ile birlikte ambalajlanabilir. Bu
şekilde hazırlanmış ambalajlar, uyumluluk grubu D veya E içinde sınıflandırılır.
NOT 4: Nesneler kendi ateşleme sistemleri ile birlikte ambalajlanabilir, ancak bu ateşleme sistemleri
normal taşıma koşullarında işlev görecek durumda olmamalıdır.
NOT 5: Uyumluluk grubu C, D ve E(de bulunan nesneler birlikte ambalajlanabilir. Bu şekilde
hazırlanmış ambalajlar uyumluluk grubu E içinde sınıflandırılır.
Havai fişeklerin alt gruplara atanması
Genellikle havai fişekler, Testler ve Kriterler Elkitabı Test Serisi 6'dan yola çıkılarak elde edilen test
verilerine göre alt grup 1.1, 1.2, 1.3 ve 1.4'e atanır.
Bununla beraber:
(a) Testler ve Kriterler Elkitabı, Ek 7'deki HSL Parlama Bileşimi testinde test edildiğinde pozitif
sonuç veren çağlayanlar, Test Serisi 6nın sonuçlarına bakılmaksızın 1.1G olarak
sınıflandırılacaktır;
(b) bu nesnelerin kapsamının geniş ve test olanaklarının az olması nedeniyle, 2.2.1.1.7.2'deki
prosedüre göre de alt gruplara atama yapılabilir.
Havai fişeklerin UN No. 0333, 0334, 0335 ve 0336 kayıtlarına ataması, 2.2.1.1.7.5'teki geçerli havai fişek
sınıflandırma tablosu uyarınca, Test Serisi 6 testlerine ihtiyaç duyulmadan, kıyasen yapılabilir. Böyle bir
atama, yetkili makam ile mutabakata varılarak yapılır. Tabloda belirtilmeyen maddeler, Test Serisi 6'dan
yola çıkılarak elde edilen test verilerine göre sınıflandırılır.
NOT 1: Diğer hava fişek tipleri, tablo 2.2.1.1.7.5 sütun 1 'e UN Tehlikeli malların Taşınması Konusunda
Uzmanlar Alt Komitesi'ne sunulan tam test verileri göz önünde bulundurularak eklenebilir.
NOT 2: Tablo 2.2.1.1.7.5 sütun 4'te belirtilen havai fişeklerin sütun 5'teki alt gruplara atanmasını
onaylayan veya engelleyen, yetkili kurumlar tarafından elde edilen test verileri, bilgi vermek amacıyla UN
Tehlikeli Malların Taşınmasına dair Uzmanlardan oluşan Alt Komite' ye sunulmalıdır.