Karayolunda Tehlikeli Madde
Sınıf 3'teki kimyasal açıdan kararsız maddeler, taşıma sırasındaki normal koşullarda tehlikeli
dekompozisyon ve polimerizasyon olasılığını engelleyecek gerekli önlemlerin alındığı durumlar dışında
taşıma için kabul edilmez. Polimerizasyonu önlemeye yönelik tedbirler için, bkz. Bölüm 3.3, özel hüküm
386. Bu amaçla, tanklarda ve kaplarda bu tepkimelere yol açabilecek maddelerin bulunmamasına dikkat
edilmelidir.
Bölüm 3.2 Tablo A'da listelenmiş olanlardan başka duyarlılığı azaltılmış sıvı patlayıcılar Sınıf 3 maddesi
olarak taşıma için kabul edilmez.
Toplu kayıtların listesi
Toplu kayıtların listesi
Sınıf 4.1 Alevlenebilir katılar, kendiliğinden tepkimeye giren maddeler, polimerleştirici maddeler ve duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar
Kriterler
Sınıf 4.1 başlığı, alevlenebilir maddeleri ve nesneleri, 1.2.1'deki "katı" tanımının (a) bendine göre
duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcıları ve kendiliğinden tepkimeye giren sıvıları veya katıları ve
polimerleştirici maddeleri kapsar.
Aşağıdakiler Sınıf 4.1'e atanır:
- Çabuk tutuşabilir katı maddeler ve nesneler (bkz. paragraf 2.2.41.1.3 ila 2.2.41.1.8);
- Kendiliğinden tepkimeye giren katılar veya sıvılar (bkz. paragraf 2.2.41.1.9 ila 2.2.41.1.17);
- Duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar (bkz. 2.2.41.1.18);
- Kendiliğinden tepkimeye giren maddelerle ilgili maddeler (bkz. 2.2.41.1.19).
- polimerleştirici maddeler (bkz. 2.2.41.1.20 ve 2.2.41.1.21).
Sınıf 4.1 maddeleri ve nesneleri aşağıdaki şekilde alt gruplara ayrılır:
F Alevlenebilir katılar, ikincil riski olmayan:
F1 Organik;
F2 Organik, erimiş;
F3 İnorganik;
F4 Nesneler;
FO Alevlenebilir katılar, yükseltgen;
FT Alevlenebilir katılar, zehirli:
FT1 Organik, zehirli;
FT2 İnorganik, zehirli;
FC Alevlenebilir katılar, aşındırıcı;
FC1 Organik, aşındırıcı;
FC2 İnorganik, aşındırıcı;
D İkincil riski olmayan duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar;
DT Duyarlılığı azaltılmış katı patlayıcılar, zehirli;
SR Kendiliğinden tepkimeye giren maddeler:
SR1 Sıcaklık kontrolü gerekmeyenler;
SR2 Sıcaklık kontrolü gerekenler.
PM Polimerleştirici maddeler
PM1 Sıcaklık kontrolü gerekmeyenler;
PM2 Sıcaklık kontrolü gerekenler.
Alevlenebilir katılar Tanım ve özellikler
Alevlenebilir katılar, çabuk tutuşabilir katılar ve sürtünmeden dolayı yangına neden olabilen katılardır.
Çabuk tutuşabilir katılar kibritin yanması gibi, bir ateşleme kaynağı ile kısa süreli temas ettiğinde kolayca
tutuşan ve alevi hızla yayılan tozlu, tanecikli veya macunsu tehlikeli maddelerdir. Tehlike sadece yangından
değil, zehirli tutuşma ürünlerinden de kaynaklanabilir. Metal tozlar, bir yangının söndürülme zorluğundan
dolayı özellikle tehlikelidir, çünkü karbondioksit veya su gibi normal söndürme maddeleri tehlikeyi
artırabilir.
Sınıflandırma
Sınıf 4.1'de alevlenebilir katılar olarak sınıflandırılmış madde ve nesneler, Bölüm 3.2 Tablo A'da
listelenmiştir. Bölüm 3.2 Tablo A'da ismen belirtilmeyen organik maddelerin ve nesnelerin, Bölüm 2.1'in
hükümlerine uygun olarak alt başlık 2.2.41.3'teki ilgili kayda atanması, deneyimlere veya Testler ve
Kriterler Elkitabı, Kısım III, alt başlık 33.2.1'e uygun olarak test sonuçlarına dayandırılabilir. İsmen
belirtilmeyen inorganik maddelerin atanması, Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, alt başlık 33.2.1
uyarınca test prosedürlerinin sonuçlarına dayandırılır; daha kesin temellere oturtulmuş bir sınıflandırmaya
yol açacaksa, deneyim de göz önüne alınır.
Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, alt başlık 33.2.1 uyarınca test prosedürlerine dayandırılarak, ismen
belirtilmeyen maddelerin 2.2.41.3'te belirtilen kayıtlardan bir tanesine atanması durumunda aşağıdaki
kriterler uygulanır:
(a) Metal tozlar veya metal alaşımların tozları dışında, toz halinde, tanecikli veya macunsu
maddeler, bir ateşleme yüzeyi ile kısa süreli temasla kolayca tutuşuyorlarsa (örneğin kibritin
yanması) veya tutuştuğu takdirde, ateş hızla yayılıyor, 100 mm mesafede yanma süresi 45
saniyeden daha az veya yanma oranı 2,2 mm/s'den daha büyükse, Sınıf 4.1'de kolayca
alevlenebilir maddeler olarak sınıflandırılır;
(b) Metal tozlar veya metal alaşımların tozları bir alevle tutuşuyor ve tepkime 10 dakika veya daha
kısa sürede tüm numuneye yayılıyorsa, Sınıf 4.1'de sınıflandırılır.
Sürtünmeden dolayı yangına neden olabilecek katılar, mevcut kayıtlarla kıyasen (örneğin kibritler) veya
herhangi bir özel hükme göre Sınıf 4.1'de sınıflandırılır.
Ayrıca, 2.2.41.1.4'te ve 2.2.41.1.5'te belirtilen kriterler ve Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, Başlık
33.2.1'deki test yöntemlerine dayanılarak, ismen belirtilen bir maddenin yapısı nedeniyle bu Sınıfın
hükümlerine tabi olmayacağı saptanabilir.
Ek katkılar sonucu Sınıf 4,1 maddeleri, Bölüm 3.2 Tablo A'da ismen belirtilen maddelerin ait oldukları risk
kategorilerinden farklı kategorilere girdikleri takdirde, bu karışımlar ve çözeltiler, asıl tehlike derecelerine
göre ait oldukları kayıtlara atanır.
NOT: Çözeltilerin ve karışımların (müstahzarlar ve atıklar gibi) sınıflandırılması için, ayrıca, bkz. 2.1.3.
Ambalajlama gruplarının atanması
Bölüm 3.2 Tablo A'daki çeşitli kayıtlar altında sınıflandırılmış alevlenebilir katılar, Test ve Kriterler
Elkitabı, Kısım III, alt başlık 33.2.1'deki test prosedürleri esas alınarak ambalajlama grubu II'ye veya III'e,
aşağıdaki kriterlere uygun olarak atanır:
(a) Test edildiğinde 100 mm' lik mesafede yanma süresi 45 saniyeden az olan, çabuk tutuşabilir
katılar aşağıdaki şekilde gruplara atanır:
Ambalajlama grubu II: Alev, ıslatılmış bölgeyi geçiyorsa;
Ambalajlama grubu III: Islatılmış bölge, alevi en az dört dakika için durdurabiliyorsa;
(b) Metal tozları veya metal alaşımlarının tozları aşağıdaki şekilde gruplara atanır:
Ambalajlama grubu II: Test edildiğinde, tepkime tüm numune boyunca beş dakikada veya daha
az sürede yayılıyorsa;
Ambalajlama grubu III: Test edildiğinde, tepkime tüm numune boyunca beş dakikadan daha
fazla bir sürede yayılıyorsa.
Sürtünmeden dolayı yangına neden olabilen katılar için, ambalajlama grubu mevcut kayıtlarla
kıyaslanarak veya herhangi özel bir hükme göre atanır.
Kendiliğinden tepkimeye giren maddeler Tanımlar
ADR'nin amaçları doğrultusunda, ısısı sabit olmayan kendiliğinden tepkimeye giren maddeler, oksijen
(hava) katılımı olmadan da güçlü ekzotermik bozunmaya girme eğilimindedir. Aşağıdakileri karşıladığı
takdirde maddeler, Sınıf 4.1'deki kendiliğinden tepkimeye giren maddeler olarak düşünülmez:
(a) Sınıf 1 kriterlerine göre patlayıcı maddeler;
(b) %5 veya daha fazla alevlenebilir organik madde içeren yükseltgen madde karışımlarının Not
2'de belirtilen sınıflandırma prosedürüne tabi olması haricinde, Sınıf 5.1 için sınıflandırma
prosedürü (bkz. 2.2.51.1) uyarınca yükseltgen maddeler;
(c) Sınıf 5.2 kriterlerine göre organik peroksit (bkz. 2.2.52.1);
(d) Bozunma ısısı 300 J/g değerinden az veya
(e) Kendiliğinden hızlanan bozunma sıcaklığı (SADT) (bkz. aşağıdaki Not 3), 50 kg.lık bir ambalaj
için 75 °C'nin üstünde.
NOT 1: Bozunma ısısı, uluslararası kabul görmüş herhangi bir yöntem kullanılarak saptanabilir; örn.,
ayrımsal taramalı kalorimetri ve adiyabatik kalorimetri.
NOT 2: %5 veya daha fazla alevlenebilir organik madde içeren, yukarıdaki (a), (c), (d) veya (e) 'de
belirtilen kriterleri karşılamayan, Sınıf 5.1 kriterlerini karşılayan yükseltgen madde karışımları,
kendiliğinden tepkimeye giren madde sınıflandırma prosedürüne tabidir.
Kendiliğinden tepkimeye giren madde, B ila F özellikleri gösteren bir karışım, Sınıf 4.1 'e ait kendiliğinden
tepkimeye giren madde olarak sınıflandırılır.
Kendiliğinden tepkimeye giren madde, tip G özelliklerini gösteren bir karışımın, Testler ve Kriterler
Elkitabı, Kısım II, başlık 20.4.3 (g)'de verilen ilke uyarınca Sınıf 5.1'e ait bir madde olarak sınıflandırılması
(bkz. 2.2.51.1) düşünülür.
NOT 3: Kendiliğinden hızlanan bozunma sıcaklığı (SADT), taşıma sırasında ambalajlardaki maddelerde
kendiliğinden hızlanan bozunmanın görülebileceği en düşük sıcaklık anlamına gelir. SADT'nin saptanması
ile ilgili zorunluluklar, Testler ve Kriterler Elkitabı Kısım II, Bölüm 20de ve başlık 28.4'te verilmiştir.
NOT 4: Kendiliğinden tepkimeye giren madde özelliği gösteren herhangi bir madde, 2.2.42.1.5'e göre Sınıf
4.2 içerisinde sınıflandırılmak üzere pozitif test sonucu verse bile, bu şekilde sınıflandırılır.