Karayolunda Tehlikeli Madde
Özel hazırlanmış radyoaktif malzemenin 5 mm'den kısa olmayan en az bir boyutu olmalıdır. Sızdırmaz
kapsül, özel hazırlanmış radyoaktif malzemenin bir parçası olduğunda, kapsül imha edilecek açılabilecek
şekilde üretilmiş olmalıdır. Özel hazırlanmış radyoaktif malzeme için bu tasarım, tek taraflı onay gerektirir.
Özel hazırlanmış radyoaktif malzeme 2.2.7.2.3.3.4 ila 2.2.7.2.3.3.8'de belirtilen testlere tabi ise aşağıdaki
zorunlulukları sağlayacak nitelikte olmalı veya bu doğrultuda tasarlanmalıdır:
(a) Geçerli olduğu üzere 2.2.7.2.3.3.5 (a), (b), (c) ve 2.2.7.2.3.3.6 (a) çarpma, vurma ve eğme
testlerinde kırılmamalı veya parçalanmamalıdır;
(b) Geçerli olduğu üzere 2.2.7.2.3.3.5 (d) veya 2.2.7.2.3.3.6 (b)'de geçerli ısı testinde erimemeli
veya dağılmamalıdır;
(c) 2.2.7.2.3.3.7 ve 2.2.7.2.3.3.8'de belirtilen özütleme testlerindeki aktivite 2 kBq'yu aşmamalıdır
veya alternatif olarak sızdırmaz kaynaklar için ISO 9978:1992 "Radyasyondan Korunma -
Sızdırmaz Radyoaktif Kaynaklar - Sızdırmazlık Test Yöntemleri"nde belirtilen hacimsel sızıntı
değerlendirme testindeki sızıntı hızı yetkili kurumca kabul edilmiş geçerli kabul eşik değerini
aşmamalıdır.
6.4.12.1 ve 6.4.12.2'ye uygun olarak 2.2.7.2.3.3.2'deki performans standartlarına uyulduğu gösterilmelidir.
Özel hazırlanmış radyoaktif malzeme içeren veya özel hazırlanmış radyoaktif malzemeye benzeyen
numunelere 2.2.7.2.3.3.5'te belirtilen darbe testi, vurma testi, eğme testi ve ısı testi veya 2.2.7.2.3.3.6'da izin
verilenler gibi alternatif testler uygulanır. Her test için farklı bir numune kullanılabilir. Her testten sonra,
numune üzerinde, dağılmayan katı malzeme için 2.2.7.2.3.3.7'de veya kapsüllenmiş malzeme için
2.2.7.2.3.3.8'de verilen yöntemlerden daha az hassasiyete sahip olmayan bir yöntem kullanarak bir
özütleme değerlendirmesi veya hacimsel sızdırmazlık testi yapılır.
İlgili test yöntemleri şunlardır:
(a) Darbe testi: Numune, 9 m yükseklikten bir hedef üzerine düşürülür. Hedef 6.4.14'te
tanımlandığı gibi olmalıdır.
(b) Vurma testi: Numune pürüzsüz katı bir yüzeyle desteklenen kurşun levhaya yerleştirilir ve
yumuşak çelikten bir çubuğun düz yüzeyiyle vurulur. Böylece 1 m'den 1,4 kg ağırlığın serbest
düşmesinden doğan sonuca eşdeğer çarpmaya sebep olur. Çubuğun alt kısmının çapı, 25 mm
olmalı, kenarları (3,0 ± 0,3) mm yarıçapa yuvarlanmalıdır. 25 mm'den kalın olmayan ve Vickers
ölçüsünde sertliği 3,5 ila 4,5 olan kurşun, örneğin kapladığı alandan daha fazla alanı
kaplamalıdır. Her çarpma için yeni bir kurşun yüzey kullanılır. Çubuk, örneğe azami zarara
neden olacak şekilde çarpmalıdır.
(c) Eğme testi: Bu test yalnızca asgari uzunluğu 10 cm olan ve uzunluğuyla asgari genişliğinin
oranı 10'dan düşük olmayan uzun, ince kaynaklara yapılır. Numune, dikey pozisyonda,
uzunluğunun yarısı mengenenin yüzünden dışarı çıkacak şekilde sertçe mengeneyle sıkıştırılır.
Numune, numunenin serbest ucuna çelik çubuğun düz yüzeyiyle vurulduğunda numune azami
zarar görecek şekilde yerleştirilmelidir. Çubuk örneğe 1 m'den 1,4 kg ağırlıkla yatay serbest
düşme sonucundaki çarpmaya eşit bir darbeyle çarpmalıdır. Çubuğun alt kısmının çapı, 25 mm
olmalı, kenarları (3,0 ± 0,3) mm yarıçapa yuvarlanmalıdır.
(d) Isı testi: Numune, havada 800 °C sıcaklığa kadar ısıtılır, bu sıcaklıkta 10 dakika süreyle tutulur
ve sonra soğumaya bırakılır.
Sızdırmaz kapsül içinde radyoaktif veya benzer madde içeren numuneler aşağıdakilerden muaf olabilir:
(a) Numunelerin alternatif olarak ISO 2919:2012 "Radyasyondan Korunma - Sızdırmaz Radyoaktif
Kaynaklar - Genel gereklilikler ve sınıflandırma"da belirtilen darbe testine tabi tutulması
koşuluyla 2.2.7.2.3.3.5 (a) ve (b)'de öngörülen testler:
(i) Özel hazırlanmış radyoaktif malzemenin kütlesi 200 g'a eşit ya da düşükse, Sınıf 4
darbe testi;
(ii) Özel hazırlanmış radyoaktif malzemenin kütlesi 200 g'a eşit ya da yüksek, fakat 500
g'dan azsa, Sınıf 5 darbe testi;
(b) ISO 2919:2012 "Radyasyondan Korunma - Sızdırmaz Radyoaktif Kaynaklar - Genel
gereklilikler ve sınıflandırma"da tarif edilen Sınıf 6 ısı testine tabi olmaları koşuluyla
2.2.7.2.3.3.5 (d)'de belirtilen test.
Dağılmayan veya benzer katı malzeme içeren numunelerde, bir özütleme değerlendirmesi aşağıdaki şekilde
yapılır:
(a) Numune, çevre sıcaklığında, 7 gün boyunca suda tutulur. Testte kullanılan suyun hacmi, 7
günlük test süresinin sonunda kalan emilmemiş ve tepkimeye girmemiş suyun serbest hacminin,
en az katı test örneğinin hacminin %10'u olmasını sağlayacak kadar olmalıdır. Suyun 20 °C'deki
ilk pH'ı 6-8, azami iletkenliği 1 mS/m olmalıdır;
(b) Numunenin bulunduğu su sonra (50 ± 5) °C'ye kadar ısıtılır ve bu sıcaklıkta 4 saat kadar tutulur;
(c) Sonra suyun aktivitesi belirlenir;
(d) Daha sonra numune sıcaklığı 30 °C'den az olmayan ve bağıl nemi %90'dan az olmayan durgun
havada en az 7 gün süreyle tutulur;
(e) Numune, yukarıdaki (a) şıkkında belirtilen aynı özelliklere sahip suya daldırılır ve numunenin
bulunduğu su (50 ± 5) °C'ye kadar ısıtılır ve bu sıcaklıkta 4 saat tutulur;
(f) Sonra suyun aktivitesi belirlenir;
Sızdırmaz kapsül içinde radyoaktif veya benzer malzeme içeren numuneler için özütleme değerlendirmesi
ya da bir hacimsel sızıntı değerlendirmesi aşağıdaki gibi yapılır:
(a) Özütleme değerlendirmesi aşağıdaki adımları içerir:
(i) numune, ortam sıcaklığında boyunca suda tutulur. Suyun 20 °C'deki ilk pH'ı 6-8,
azami iletkenliği 1 mS/m olmalıdır;
(ii) Numunenin bulunduğu su sonra (50 ± 5) °C'ye kadar ısıtılır ve bu sıcaklıkta 4 saat
kadar tutulur;
(iii) Sonra suyun aktivitesi belirlenir;
(iv) Daha sonra numune sıcaklığı 30 °C'den az olmayan ve bağıl nemi %90'dan az
olmayan durgun havada en az 7 gün süreyle tutulur;
(v) (i), (ii) ve (iii)'deki süreçler tekrarlanır;
(b) Alternatif hacimsel sızıntı değerlendirmesi, yetkili kurumca kabul edilebilir olmaları koşuluyla
ISO 9978:1992 "Radyasyondan Korunma - Sızdırmaz Radyoaktif Kaynaklar - Sızdırmazlık test
yöntemleri"nde tarif edilen herhangi bir testi içerir.
Düşük oranda dağılabilir radyoaktif malzeme
Düşük oranda dağılabilir radyoaktif malzeme için tasarım, çok taraflı onay gerektirir. 6.4.8.14 hükümleri
göz önünde bulundurulduğunda, bir ambalajdaki bu düşük oranda dağılabilir radyoaktif malzemenin toplam
miktarı aşağıdaki zorunluluklara uyacak şekildedir:
(a) Korumasız radyoaktif malzemeden 3 m. uzaklıkta radyasyon seviyesi 10 mSv/h'yi geçmez;
(b) 6.4.20.3'te ve 6.4.20.4'te belirtilen testlere tabi tutulduğunda, 100 μm aerodinamik eşdeğer çapa
kadar gaz ve partikül halinde havaya salınım 100 A2 değerini geçmez. Her test için ayrı bir
numune kullanılabilir;
(c) 2.2.7.2.3.1.4'te belirtilen teste tabi tutulduğunda, sudaki aktivitesi 100 A2 değerini geçmez. Bu
test uygulanırken, yukarıdaki (b)'de belirtilen testlerin zarar verici etkileri göz önünde
bulundurulmalıdır.
Düşük oranda dağılabilir radyoaktif malzeme aşağıdaki şekilde test edilir:
Düşük oranda dağılabilir radyoaktif malzeme içeren veya benzer numune, 6.4.20.3'te belirtilen geliştirilmiş
ısı testine ve 6.4.20.4'te belirtilen darbe testine tabi tutulur. Her test için farklı bir numune kullanılabilir.
Numune, her testin ardından 2.2.7.2.3.1.4'te belirtilen özütleme testine tabi tutulur. Her testten sonra,
2.2.7.2.3.4.1'ün geçerli zorunluluklarına uyulup uyulmadığı saptanır.
6.4.12.1 ve 6.4.12.2'ye uygun olarak, 2.2.7.2.3.4.1'deki ve 2.2.7.2.3.4.2'deki performans standartlarına
uyulduğu gösterilir.
Bölünebilir malzeme
Aşağıda yer alan (a) ila (f) alt paragraflarının hükümlerinden biri tarafından muaf tutulmadığı ve 7.5.11
CV33 (4.3) gerekliliklerine tabi olarak taşınmadığı takdirde, bölünebilir malzeme ile bölünebilir malzeme
içeren ambalajlar, Tablo 2.2.7.2.1.1'e uygun olarak "BÖLÜNEBİLİR" şeklindeki ilgili kayıt altında
sınıflandırılır. Hükümde ambalajlanmamış malzemeye özel olarak izin verilmediği takdirde, tüm hükümler
sadece 6.4.7.2 gerekliliklerini karşılayan ambalajlar içerisindeki malzeme için geçerlidir.
(a) Bölünebilir nüklidlerin malzemeye homojen dağılması kaydıyla, kütlece azami %1'e kadar
uranyum-235 içerisinde zenginleştirilmiş ve uranyum-235 kütlesinin %1'ini geçmeyen toplam
plütonyum ve uranyum-233 içeriği olan uranyum. Ayrıca, uranyum-235 metalik, oksit veya
karbür biçimde bulunuyorsa, kafes yapı oluşturmaz;
(b) Kütlece azami %2'ye kadar uranyum-235 içerisinde zenginleştirilmiş ve uranyum kütlesi
%0,002'yi geçmeyen toplam plütonyum ve uranyum-233 içeriği olan ve asgari azot - uranyum
(N/U) atom oranı 2 olan uranil nitrat sıvı çözeltileri;
(c) Aşağıdaki koşullara bağlı olarak kütlece maksimum %5 uranyum-235 zenginleştirmesine sahip
uranyum:
(i) Ambalaj başına 3,5 g'dan fazla uranyum-235 bulunmaz.
(ii) Toplam plütonyum ve uranyum-233 içeriği, ambalaj başına uranyum-235 kütlesinin
%1'ini aşmaz.
(iii) Ambalajın taşınması 7.5.11 CV33 (4.3) (c)'de verilen sevkiyat sınırına tabidir;
(d) Ambalajın 7.5.11 CV33 (4.3) (d)'de verilen sevkiyat sınırına tabi olarak taşınması koşuluyla
ambalaj başına toplam kütlesi 2,0 g'dan fazla olmayan bölünebilir nüklidler;
(e) 7.5.11 CV33 (4.3) (e)'de verilen sınırlara tabi olarak taşınması koşulu ambalajlı ya da
ambalajsız halde toplam kütlesi 45 g'dan fazla olmayan bölünebilir nüklidler;
(f) 7.5.11 CV33 (4.3) (b), 2.2.7.2.3.6 ve 5.1.5.2.1 gerekliliklerini karşılayan bir bölünebilir
malzeme.
2.2.7.2.3.5 (f) kapsamında "BÖLÜNEBİLİR" sınıflandırmasından muaf tutulan bir bölünebilir malzeme,
aşağıdaki koşullar altında birikim kontrolüne gerek olmaksızın alt kritik olacaktır:
(a) 6.4.11.1 (a) koşulları;
(b) Ambalajlar için 6.4.11.12 (b) ve 6.4.11.13 (b)de belirtilen değerlendirme hükümleriyle tutarlı
koşullar.
Ambalajların veya ambalajlanmamış malzemelerin sınıflandırılması
Bir ambalajdaki radyoaktif malzeme miktarı, ambalaj tipi için aşağıda belirtilen ilgili limitleri
geçmemelidir.