Karayolunda Tehlikeli Madde
Tehlike tanımlama numarası Bölüm 3.2, Tablo A, Sütun (20)'de belirtiliyorsa, tehlikeli mal taşıyan bir veya
daha fazla tanka sahip tankerler, tüplü gaz tankerleri veya taşıma üniteleri her bir tank veya tank bölmesinin
veya tüplü gaz tankerlerinin her bir elemanının yanlarında ek olarak, açıkça okunabilir ve aracın dikey
eksenine paralel olmak üzere 5.3.2.1.1'de belirtilenlerle aynı özelikte turuncu renkli plaka taşıyacaktır.
Turuncu renkli plakalar tankta, tank bölmesinde veya tüplü gaz tankerinin bir elemanında taşınan her bir
madde için Bölüm 3.2, Tablo A, sırasıyla Sütun (20) ve (1)'de öngörülen tehlike tanımlama numarasıyla
UN numarasını bulundurmalıdır. MEMU'lar için bu zorunluluklar, yalnızca kapasitesi 1000 litre veya daha
fazla olan tanklar ile dökme yük konteynerleri için geçerlidir.
UN No. 1202, 1203 veya 1223 maddelerini veya UN No. 1268 veya 1863 altında sınıflandırılan havacılık
yakıtlarını taşıyan fakat başka bir tehlikeli madde taşımayan bir ya da daha fazla tanka sahip tankerler veya
taşıma üniteleri için, 5.3.2.1.1 uyarınca öne ve arkaya takılmış olan plakaların taşınan en tehlikeli madde
için yani en düşük parlama noktasına sahip madde için öngörülen tehlike tanımlama numarası ile UN
numarasını taşıması durumunda 5.3.2.1.2'de öngörülen turuncu renkli plakaların takılmasına gerek yoktur.
Bölüm 3.2, Tablo A, Sütun (20)'de bir tehlike tanımlama numarası belirtildiğinde, ambalajlanmamış katılar
veya nesneleri ya da münhasır kullanım (yüke özel taşıma) kapsamında taşınması gereken tek bir UN
numarasına sahip ambalajlı radyoaktif malzemeleri taşıyan ve başka tehlikeli mal taşımayan taşıma
üniteleri ve konteynerler, her bir taşıma ünitesinin veya konteynerin yanlarında ilaveten, açıkça okunabilir
ve aracın boyuna eksenine paralel olacak şekilde 5.3.2.1.1'de belirtilenlerle aynı özelikte turuncu renkli
plakalar taşıyacaktır. Bu turuncu renkli plakalar, taşıma ünitesinde veya konteynerde dökme yük olarak
taşınan her bir madde için ya da taşıma ünitesinde veya konteynerde münhasır kullanım (yüke özel taşıma)
kapsamında taşınması gerektiğinde ambalajlı radyoaktif materyal için Bölüm 3.2, Tablo A’da, sırasıyla
Sütun (20) ve (1)'de öngörülen tehlike tanımlama numarası ile UN numarasını bulundurmalıdır.
5.3.2.1.2 ve 5.3.2.1.4'te ön görülen ve konteynerlere, tank-konteynerlerine, MEGC'lere veya portatif
tanklara iliştirilen turuncu renkli plakaların, taşıyan aracın dışından açıkça görülebilir olmaması halinde,
aynı plakalar aracın iki yanına da iliştirilecektir.
NOT: Azami 3000 litre kapasiteye sahip tanklar taşıyan kapalı ve örtülü araçlara turuncu renkli plaka
takılmasında bu paragrafın uygulanmasına gerek yoktur.
Yalnızca tek bir madde taşıyan ve tehlikeli olmayan madde taşımayan taşıma üniteleri için, 5.3.2.1.1
uyarınca ön ve arka tarafta bulunanların Bölüm 3.2, Tablo A, Sütun (20) ve (1)'de sırasıyla belirtilen tehlike
tanımlama numarası ile UN numarasını barındırması halinde, 5.3.2.1.2, 5.3.2.1.4 ve 5.3.2.1.5'te anılan
turuncu renkli plakaların taşınmasına gerek yoktur.
5.3.2.1.1 ila 5.3.2.1.5'in zorunlulukları, boş, sabit veya sökülebilir tanklar, tüplü gaz tankerleri, tankkonteynerleri,
portatif tanklar ve temizlenmemiş, gazı giderilmemiş ve kontaminasyonu giderilmemiş
MEGC'ler ile temizlenmemiş MEMU'lar ile temizlenmemiş veya kontaminasyonu giderilmemiş şekilde
dökme yük taşımacılığa mahsus boş araçlar ve konteynerler için de geçerlidir.
Taşınan tehlikeli mallarla veya kalıntılarıyla ilgisi olmayan turuncu renkli plakalar sökülmeli ya da
kapatılmalıdır. Plakaların üstü kapatılırsa kapatmada kullanılan malzeme yangın girdabında 15 dakika süre
ile kalsa dahi bütün halinde ve sağlam kalmalıdır.
Turuncu renkli plakaların özellikleri
Turuncu renkli plakalar reflektörlü olacak ve tabanı 40 cm, yüksekliği 30 cm olacak ve 15 mm genişliğinde
siyah bir sınırla çevreleneceklerdir. Kullanılan materyal, havaya dirençli olacak ve dayanıklı işaretleme
yöntemlerine imkan tanıyacaktır. Plaka, 15 dakikalık yangına maruz kalma durumunda takıldığı yuvadan
çıkmayacaktır. Aracın istikametinden bağımsız olarak sabit kalacaktır. Turuncu renkli plakalar, 15 mm
kalınlıkta siyah yatay bir çizgi ile ortadan ikiye ayrılacaktır.
Aracın boyutunun ve yapısının, uygun yüzey alanının bu turuncu renkli plakaları yapıştırmak için yeterli
olmaması halinde boyutlar enlemesine minimum 300 mm'ye kadar, yükseklik olarak 120 mm'ye kadar ve
siyah sınır için de 10 mm'ye kadar düşürülebilir. Bu durumda, belirtilen aralık içinde farklı
boyutlandırmalar 5.3.2.1.1 içinde belirtilmiş iki turuncu renkli plaka için kullanılabilir.
Münhasır kullanım (yüke özel taşıma) kapsamında ambalajlanmış radyoaktif malzemeler için turuncu renkli
plakaların küçültülmüş boyutları kullanıldığında sadece UN Numarası gerekir ve 5.3.2.2.2'de verilen
rakamların boyutu, yükseklik olarak 65 mm'ye ve çizgi kalınlığı olarak da 10 mm'ye düşürülebilir.
Dökme yük olarak tehlikeli katılar taşıyan konteynerler ile tank-konteynerler, MEGC'ler ve portatif tanklar
için, 5.3.2.1.2, 5.3.2.1.4 ve 5.3.2.1.5'te öngörülen plakaların yerini, yapışkan bir levha, boya veya eşdeğer
olan başka bir yöntem alabilir. Bu alternatif işaret, yangına direnç konusunda 5.3.2.2.1 ve 5.3.2.2.2'de
anılan hükümler hariç olmak üzere, bu alt-başlıkta öne sürülen teknik özelliklere uygunluk gösterecektir.
NOT: Normal kullanım koşullarında turuncu plakaların rengi aşağıdaki koordinatların birleştirilmesiyle
oluşan renk diyagramındaki alan içerisinde kalan renk koordinatlarına sahip olmalıdır:
|
Renk diyagramındaki alanın köşelerindeki noktaların renk koordinatları |
||||
|
x y |
0.52 0.38 |
0.52 0.40 |
0.578 0.422 |
0.618 0.38 |
Reflektörlü rengin parlaklık faktörü: β > 0,12.
Referans merkez E, standart aydınlatıcı C, normal geliş açısı 45°, 0°de görülür.
5° aydınlatma açısında 0,2 °'de görülen, yansıtılan aydınlatma yoğunluğu katsayısı: m2 başına 20
kandela/lüks değerinden daha az değildir.
Tehlike tanımlama numarası ve UN numarası, 100 mm yüksekliğinde ve 15 mm kalınlığında siyah
rakamlardan oluşmalıdır. Tehlike tanımlama numarası plakanın üst kısmında UN numarası ise alt kısımda
bulunmalıdır; bunlar plakanın ortasından bir taraftan diğer tarafa uzanan 15 mm genişlikte siyah yatay bir
çizgi ile birbirinden ayrılmalıdır (bkz. 5.3.2.2.3). Tehlike tanımlama numarası ve UN numarası silinmez
olmalı ve 15 dakikalık bir yangın girdabında kalsa dahi okunabilir olmalıdır. Plakalar üzerinde gösterilen,
tehlike tanımlama numarası ile UN numarasını temsil eden, birbirinin yerini alabilen rakamlar ve harfler,
taşıma sırasında ve aracın yönü dikkate alınmaksızın sabitliğini koruyacaktır.
Tehlike tanımlama numarası ve UN numarasına sahip turuncu renkli plaka örneği
Bu alt-başlıkta belirtilen boyutlara yönelik izin verilen tolerans ± %10'dur.
Turuncu renkli plaka, katlanabilir panellere iliştirilmişse, bunlar taşıma sırasında tutamak kısmında
bükülmeyecek veya gevşemeyecek (özellikle de darbeler veya kazara eylemler nedeniyle) şekilde
tasarlanacak ve sabitlenecektir.
Tehlike tanımlama numaralarının anlamı
Tehlike tanımlama numaraları iki veya üç rakamdan oluşur. Genel olarak rakamlar aşağıdaki tehlikeleri
ifade eder:
2 Basınç veya kimyasal reaksiyondan kaynaklanan gaz emisyonu
3 Sıvıların (buharların) ve gazların ya da kendiliğinden ısınan sıvıların alevlenebilirliği
4 Katıların veya kendiliğinden ısınan katıların alevlenebilirliği
5 Yükseltgen (yangın yoğunlaştırıcı) etki
6 Zehirlilik veya enfeksiyon riski
7 Radyoaktivite
8 Aşındırıcılık
9 Ani tehlikeli reaksiyon riski
NOT: No. 9’da yer alan ani tehlikeli reaksiyon riski, maddenin tabiatından dolayı önemli miktarda ısı veya
alevlenebilir ve/veya zehirli gazların salınması üzerine patlama, parçalanma veya polimerleşme riskini
içermektedir.
Bir rakamın iki kere yazılması, söz konusu tehlikenin daha yoğun olduğu anlamına gelmektedir.
Maddeyle ilişkilendirilen tehlikenin tek bir rakamla gösterilmesi yeterliyse, bu rakamın ardından sıfır
eklenir.
Şu rakam kombinasyonları ise özel bir anlama sahiptir: 22, 323, 333, 362, 382, 423, 44, 446, 462, 482, 539,
606, 623, 642, 823, 842, 90 ve 99, bkz. aşağıdaki 5.3.2.3.2.
Tehlike tanımlama numarasının önüne "X" harfinin gelmesi, maddenin su ile tehlikeli şekilde tepkimeye
gireceği anlamına gelir. Bu tür maddeler için su, yalnızca uzmanlar tarafından onay verildiğinde
kullanılabilir.
Sınıf 1'e ait maddeler için, Bölüm 3.2, Tablo A, Sütun (3b)'ye uygun sınıflandırma kodu, tehlike tanımlama
numarası olarak kullanılacaktır. Bu sınıflandırma kod şunları içermektedir:
- 2.2.1.1.5 uyarınca alt grup numarası ve
- 2.2.1.1.6 uyarınca uyumluluk grubu harfi.