NOT 1: Radyoaktif malzemelerin taşınması sırasında meydana gelen kazalar ve olaylarda, ilgili ulusal ve/veya uluslararası organizasyonlar tarafından belirlenen acil durum hükümleri, kişilerin, mülklerin ve çevrenin korunması amacıyla gözetilir. Bu gibi hükümler için uygun kılavuz ilkeler, "Radyoaktif Malzemelerin dâhil olduğu Taşıma Kazalarına Acil Müdahale Planı ve Hazırlığı" Güvenlik Standartları Serisi No. TS-G-1.2 (ST-3), IAEA, Viyana (2002) yayınında bulunur.
NOT 2: Acil durum prosedürleri, kaza durumunda sevkiyattaki ve etraftaki diğer içeriklerin reaksiyona girmesi sonucunda ortaya çıkabilecek diğer tehlikeli maddelerin oluşumunu göz önünde bulundurmalıdır.
ADR, radyoaktif malzemelerin taşınması ile ortaya çıkan radyasyonun kabul edilebilir kontrol düzeyini, kritikliği ve maddeler ile çevrenin maruz kaldığı termal tehlikeleri ele alan güvenlik standartları belirlemektedir. Bu standartlar Radyoaktif Malzemelerin Güvenli Taşınmasına dair IAEA Yönetmelikleri, 2012 baskısı, Güvenlik Standartları Serisi No. SSR-6, IAEA, Viyana (2012) yayınını esas almaktadır. Açıklayıcı bilgiler, "Radyoaktif Malzemelerin Güvenli Taşınması için IAEA Yönetmeliklerine Öneri Maddeleri" (2012 Baskısı), Güvenlik Standartları Yayınları, No. SSG-26, IAEA, Viyana (2014) yayınından edinilebilir.
ADR'nin amacı, güvenliği sağlayacak ve radyoaktif malzemelerin taşınmasında radyasyonun etkilerinden kişilerin, mülklerin ve çevrenin korunmasını sağlayacak zorunlulukları belirlemektir. Bu koruma aşağıdaki zorunluluklar ile sağlanır:
(a) Radyoaktif içeriklerin muhafazası;
(b) Dış radyasyon seviyelerinin kontrolü;
(c) Kritik durumların önlenmesi;
(d) Isının yol açtığı zararın önlenmesi.
Bu zorunluluklar, öncelikle ambalajlar ve araçlara yönelik içerik sınırları ile radyoaktif içeriklerin tehlikesine bağlı olarak ambalaj tasarımları için geçerli olan performans standartlarına ilişkin dereceli bir yaklaşımın belirlenmesiyle karşılanır. Daha sonra, ambalajların tasarımı ve kullanılması ve radyoaktif içeriğin niteliği de gözetilerek, ambalajların bakımı ile bu koşullar karşılanır. Son olarak, ilgili durumlarda yetkili makamların onayı da dâhil olmak üzere idari kontrollerin uygulanması ile bu koşullar karşılanır.
ADR, radyoaktif malzeme kullanımına bağlı olarak karayoluyla taşınan radyoaktif malzemeler için geçerlidir. Taşıma, radyoaktif malzemelerin dolaşımıyla ilgili ve buna dâhil tüm işlemleri ve durumları içerir. Bunlar, ambalajların tasarımı, üretimi, bakımı, onarımı ve radyoaktif malzemelerin ve ambalajların hazırlanması, gönderilmesi, yüklenmesi, transit sırasındaki saklama da dâhil olmak üzere taşınması, indirilmesi ve yükün teslimi şeklinde sıralanabilir. Üç genel ciddiyet düzeyi ile tanımlanan ADR performans standartları için derecelendirilmiş bir yaklaşım benimsenebilir:
(a) Rutin taşıma durumları (olaysız);
(b) Normal taşıma durumları (küçük aksilikler);
(c) Taşıma sırasında kaza durumları.
ADR'de belirlenen hükümler aşağıdakilerin herhangi biri için geçerli değildir;
(a) Taşıma araçlarının ayrılmaz bir parçası olan radyoaktif malzemeler;
(b) Tesisin ilgili güvenlik yönetmeliklerine tabi olarak tesis içinde taşınan ve dolaşımın kamuya açık yolları ve demiryollarını kapsamayacağı şekilde taşınan radyoaktif malzemeler;
(c) Tanı veya tedavi amacıyla bir insana veya canlı bir hayvana implante edilen veya verilen radyoaktif malzemeler;
(d) Kazaen ya da kasıtlı olarak radyoaktif malzeme alımına ya da kirliliğine maruz kalması nedeniyle tıbbi tedavi için taşınan kişinin içindeki ya da üzerindeki radyoaktif malzeme;
(e) Son kullanıcıya satışını takiben, düzenleyici onaya sahip tüketim malları içinde bulunan radyoaktif malzeme;
(f) Malzemenin aktivite konsantrasyonunun Tablo 2.2.7.2.2.1'de belirtilen ya da 2.2.7.2.2.2 (a) ve 2.2.7.2.2.3 ila 2.2.7.2.2.6 uyarınca hesaplanan değerlerin 10 katını aşmaması koşuluyla, doğal olarak oluşan radyonüklidler içeren doğal malzeme ya da cevherler (işlenmiş olabilecek). Zaman dengesi içerisinde olmayan doğal olarak oluşan radyonüklidler içeren doğal malzeme ya da cevherler konusunda, aktivite konsantrasyonu hesaplaması 2.2.7.2.2.4 uyarınca gerçekleştirilecektir;
(g) 2.2.7.1.2'deki "bulaşma" tanımında belirtilen limitleri aşmayan miktarda herhangi bir yüzeyinde radyoaktif madde bulunan fakat radyoaktif olmayan katı nesneler.
2.2.7.2.4.1'de belirtildiği üzere sınırlı miktardaki radyoaktif malzemeler, aletler, mamul nesneler veya boş ambalajlar içeren adi paketler Kısım 5 ila 7'nin sadece aşağıdaki hükümlerine tabidir:
(a) 5.1.2.1, 5.1.3.2, 5.1.5.2.2, 5.1.5.2.3, 5.1.5.4, 5.2.1.10, 7.5.11 CV33 (3.1), (5.1) ila (5.4) ve (6)'da belirtilen geçerli hükümler ve
(b) 6.4.4'te belirtilen adi paketlere yönelik gereklilikler
ancak radyoaktif malzemenin diğer tehlike özelliklerine sahip olması ve Bölüm 3.3. özel hüküm 290 ya da 369 uyarınca Sınıf 7'den farklı bir sınıfta sınıflandırılması gerekmesi hâli ve yukarıda (a) ve (b)'de listelenen hükümlerin sadece ana sınıfla ilgili ve ilgili olanlara ek olarak geçerli olması durumu hariçtir.
Adi paketler, ADR'nin tüm diğer kısımlarındaki ilgili hükümlere tabidir. Adi paket bölünebilir malzeme içeriyorsa 2.2.7.2.3.5'te verilen bölünebilir malzeme istisnalarından biri geçerli olacak ve 7.5.11 CV33 (4.3) gereklilikleri karşılanacaktır.
Radyoaktif malzeme taşıması, yeterli seviyede radyasyondan korunma önlemlerini içeren sistematik düzenlemelere yönelik bir radyasyondan korunma programına tabi olacaktır.
Kişilerin aldıkları dozlar, ilgili doz limitlerinin altında olmalıdır. Bireysel alınan dozların büyüklüğü, maruz kalan kişi sayısı ve maruz kalma olasılığını olabildiğince düşük tutarak, ekonomik ve sosyal etkileri göz önünde bulundurarak ve kişilerin aldığı dozları ilgili doz limitlerinin altında tutarak, gereken korunma ve güvenlik sağlanmalıdır. Taşıma ve diğer faaliyetler arasındaki etkileşimi de içeren yapısal ve sistematik bir yaklaşım benimsenir.
Programda uygulanacak olan tedbirlerin niteliği ve kapsamı, radyasyona maruziyetin büyüklüğü ve olasılığı ile orantılı olmalıdır. Program, 1.7.2.2, 1.7.2.4, 1.7.2.5 ve 7.5.11 CV33 (1.1) zorunlulukları ile uyumlu olmalıdır. Program belgeleri, istendiğinde, yetkili makamlar tarafından incelenebilmesi için ibraz edilecektir.
Taşıma işlemleri sırasında meydana gelen iş kazalarında, belirlenmiş etkin dozajın;
(a) bir yıl içinde 1 mSv ile 6 mSv arasında olması muhtemelse, iş yeri veya bireysel kontrol yoluyla bir doz belirleme programı yürütülür ya da
(b) bir yıl içinde 6 mSv'yi aşması muhtemelse, bireysel kontrol gereklidir.
Bireysel veya iş yeri kontrol programı yürütüldüğünde ilgili kayıtlar da tutulur.
NOT: Taşıma faaliyetlerinden doğan mesleki maruziyetler için, etkili dozun bir yıl içerisinde 1 mSv'yi aşmasının çok muhtemel olmadığının değerlendirilmesi durumunda, özel çalışma biçimleri, detaylı denetim, doz belirleme programları veya bireysel kayıt tutma işlemlerinin yapılmasına gerek yoktur.
İşçiler (bkz. 7.5.11, CV33 Not 3) mesleki maruziyeti ve hareketlerinden etkilenebilecek diğer kişilerin maruziyetini engellemek için alınması gereken önlemler dâhil radyasyondan korunma konusunda gerekli şekilde eğitilmelidir.