Sınıf 4.2 başlığı aşağıdakileri kapsar:
- Piroforik maddeler, karışımlar ve çözeltiler (sıvı veya katı) dâhil olmak üzere, küçük miktarlarda olsa bile hava ile temas ettiğinde beş dakika içinde tutuşan maddelerdir. Bunlar Sınıf 4.2 içerisinde kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler olarak tanımlanır ve
- Kendiliğinden ısınan maddeler ve nesneler, karışımlar ve çözeltiler dâhil olmak üzere, hava ile temas ettiğinde hiçbir enerji kaynağı olmadan ısınmaya yatkın maddelerdir. Bu maddeler, yalnızca büyük miktarlarda (kilogram olarak) ve uzun bir süre sonunda (saatler veya günler) tutuşur.
Sınıf 4.2 maddeleri ve nesneleri aşağıdaki şekilde alt gruplara ayrılır:
S İkincil tehlikesi olmayan, kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler:
S1 Organik, sıvı;
S2 Organik, katı;
S3 İnorganik, sıvı;
S4 İnorganik, katı;
S5 Organometalik;
S6 Nesneler
SW Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler, su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar açığa çıkartan;
SO Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler, yükseltgen;
ST Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler, zehirli:
ST1 Organik, zehirli, sıvı;
ST2 Organik, zehirli, katı;
ST3 İnorganik, zehirli, sıvı;
ST4 İnorganik, zehirli, katı;
SC Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler, aşındırıcı:
SC1 Organik, aşındırıcı, sıvı;
SC2 Organik, aşındırıcı, katı;
SC3 İnorganik, aşındırıcı, sıvı;
SC4 İnorganik, aşındırıcı, katı;
Özellikler
Kendiliğinden yanmaya yatkın madde, maddenin oksijen (havadaki) ile yavaş yavaş reaksiyona girmesi ile ısı ürettiği durumlardaki işlemdir. Üretilen ısının oranı, ısı kaybının oranını geçerse, maddenin sıcaklığı artar; bu da indüksiyon süresinde sonra maddenin kendiliğinden tutuşmasına ve yanmasına neden olabilir.
Sınıflandırma
Sınıf 4.2 altında sınıflandırılan maddeler ve nesneler, Bölüm 3.2 Tablo A'da listelenmiştir. Bölüm 3.2 Tablo A'da ismen belirtilmeyen maddelerin ve nesnelerin, Bölüm 2.1'in hükümleri uyarınca 2.2.42.3'teki ilgili B.B.B. kaydına atanması, deneyimlere veya Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, Başlık 33.3’e uygun olarak test sonuçlarına dayandırılabilir. Sınıf 4.2 genel B.B.B. kayıtlarına atama, Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, başlık 33.3'e uygun olarak test prosedürlerinin sonuçlarına dayandırılır; daha kesin temellere oturtulmuş bir sınıflandırmaya yol açacaksa, deneyim de göz önüne alınır.
Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, başlık 33.3'e uygun olarak test prosedürlerine dayandırılarak, ismen belirtilmeyen maddelerin ve nesnelerin 2.2.42.3'te belirtilen kayıtlardan bir tanesine atanması durumunda aşağıdaki kriterler uygulanacaktır:
(a) Kendiliğinden yanmaya yatkın katılar (piroforik), 1 m. yükseklikten düştüklerinde veya beş dakika içerisinde tutuşuyorlarsa, Sınıf 4.2'ye atanır;
(b) Kendiliğinden yanmaya yatkın sıvılar (piroforik), aşağıdaki durumlarda Sınıf 4.2'ye atanır:
(i) Tesirsiz bir taşıyıcı maddeye döküldüklerinde beş dakika içinde tutuşuyorsa veya
(ii) (i) şıkkındaki test sonucunun olumsuz çıkması durumunda, kuru, çentiklenmiş filtre kâğıdına (Whatman 3 Nolu filtre) döküldüğünde beş dakika içinde tutuşuyor veya filtre kâğıdını kömürleştiriyorsa Sınıf 4.2'ye atanır;
(c) 10 cm'lik numune küpünde, 140 °C test sıcaklığında, 24 saat içinde kendiliğinden yanma görülen veya sıcaklığı 200 °C'nin üstüne çıkan maddeler Sınıf 4.2'ye atanır. Bu kriter, 27 m3'lük numune odun kömürünün küpünde kendiliğinden yanma sıcaklığının 50 °C olmasını temel alır. Kendiliğinden yanma sıcaklığı 27 m3'lük bir hacim için 50 °C'den fazla olan maddeler Sınıf 4.2'ye atanmaz.
NOT 1: 3 m3 'ten daha fazla olmayan hacimdeki ambalajlarda taşınan maddeler 120 °C de 10 cm numune küpü test edildiğinde kendiliğinden tutuşmuyor veya 24 saat içinde ölçülen sıcaklık 180 °C üzerine çıkmıyorsa Sınıf 4.2'den muaf tutulur.
NOT 2: 450 litreden daha fazla olmayan hacimdeki ambalajlarda taşınan maddeler 100 °C de 10 cm numune küpü test edildiğinde kendiliğinden tutuşmuyor veya 24 saat içinde ölçülen sıcaklık 160 °C üzerine çıkmıyorsa Sınıf 4.2'den muaf tutulur.
NOT 3: Organometalik maddeler, özelliklerine bağlı olarak ve ek ikincil tehlikelerle birlikte Sınıf 4.2 veya 4.3'te sınıflandırılabileceğinden, bu maddeler için belirli bir sınıflandırma akış şeması 2.3.5'te verilmiştir.
Ek katkılar sonucu Sınıf 4.2 maddeleri, Bölüm 3.2 Tablo A'da ismen belirtilen maddelerin ait oldukları tehlike kategorilerinden farklı kategorilere girdikleri takdirde, bu karışımlar ve çözeltiler, asıl tehlike derecelerine göre ait oldukları kayıtlara atanır.
NOT: Çözeltilerin ve karışımların (müstahzarlar ve atıklar gibi) sınıflandırılması için, ayrıca, bkz. 2.1.3.
Ayrıca, 2.2.42.1.5'te belirtilen kriterler ve Testler ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, başlık 33.3'teki test yöntemlerine dayanarak, ismen belirtilen bir maddenin yapısı nedeniyle bu Sınıfın hükümlerine tabi olup olmayacağı saptanabilir.
Paketleme gruplarının atanması
Bölüm 3.2 Tablo A'daki çeşitli kayıtlar altında sınıflandırılmış maddeler ve nesneler, Test ve Kriterler Elkitabı, Kısım III, Başlık 33.3'teki test prosedürleri esas alınarak paketleme grubu I'e, II'ye veya III'e, aşağıdaki kriterlere uygun olarak atanır:
(a) Kendiliğinden yanmaya yatkın maddeler (piroforik), paketleme grubu I'e atanır:
(b) 2,5 cm'lik numune küpünde, 140 °C test sıcaklığında, 24 saat içinde kendiliğinden yanma görülen veya sıcaklığı 200 °C'nin üstüne çıkan kendiliğinden ısınan maddeler ve nesneler paketleme grubu II' ye atanır:
Kendiliğinden yanma sıcaklığı 450 litrelik bir hacim için 50 °C'den fazla olan maddeler paketleme grubu II' ye atanmaz.
(c) 2,5 cm'lik bir numune küpünde (b)'de verilen koşullarda atıfta bulunulan olayların gözlenmediği, ancak 10 cm'lik bir numune küpünde, 140 °C test sıcaklığında 24 saat içinde kendiliğinden yanma görülen veya sıcaklığı 200 °C'nin üstüne çıkan, kendiliğinden ısınma özelliği zayıf maddeler, paketleme grubu III'e atanır.
Taşıma için kabul edilmeyen maddeler
Aşağıdaki maddeler taşıma için kabul edilmez:
- UN No. 3255 tert-BÜTİL HİPOKLORİT ve
- Sınıf 1 zorunluluklarına (bkz. 2.1.3.7) uygun olmadıkça, UN No. 3127'e atanan kendiliğinden ısınan katılar, yükseltgen.
Toplu kayıtların listesi
_____________________
a Kendinden yanmaya yatkın olmayan biçimde zehirli olmayan metal tozları, su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar çıkarmalarına karşın Sınıf 4.3 maddeleridir
Sınıf 4.3 Su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar açığa çıkaran maddeler
Kriterler
Sınıf 4.3 başlığı, su ile reaksiyona girerek, hava ile patlayıcı karışımlar oluşturmaya yatkın alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeleri ve benzer maddeleri içeren nesneleri kapsar.
Sınıf 4.3 maddeleri ve nesneleri aşağıdaki şekilde alt gruplara ayrılır:
W Su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar açığa çıkartan ikincil tehlikesi olmayan maddeleri ve benzer maddeleri içeren nesneler:
W1 Sıvı;
W2 Katı;
W3 Nesneler;
WF1 Su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeler, sıvı, alevlenebilir;
WF2 Su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeler, katı, alevlenebilir;
WS Su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeler, katı, kendiliğinden ısınan;
WO Su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeler, yükseltgen, katı;
WT Su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeler, zehirli:
WT1 Sıvı;
WT2 Katı;
WC Su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeler, aşındırıcı:
WC1 Sıvı;
WC2 Katı;
WFC Su ile temas ettiğinde alevlenebilir gazlar açığa çıkartan maddeler, alevlenebilir, aşındırıcı.
Özellikler
Bazı maddeler su ile temas ettiklerinde, havayla birlikte patlayıcı karışımlar oluşturabilen alevlenebilir gazlar çıkarır. Bu gibi karışımlar; çıplak ışık, kıvılcım çıkaran el aletleri, korumasız ampuller gibi basit alev kaynaklarından çıkabilecek kıvılcımlar ile kolayca tutuşabilir. Sonuç olarak oluşan patlama dalgası ve alevler insanlara ve çevreye zarar verebilir. Aşağıda 2.2.43.1.4'te tarif edilen test yöntemi, maddenin, su ile reaksiyonu hâlinde tehlikeli miktarda tutuşabilen gaz çıkışına yol açıp açmayacağını belirlemek için kullanılır. Bu test yöntemi, piroforik maddelere uygulanmaz.