Karayolunda Tehlikeli Madde
Gövdeler, aksamları, servis ile yapısal donanımları, içerik kaybı olmaksızın (gaz tahliye valflerinden kaçan
gaz miktarları dışında) tasarım ömürleri boyunca aşağıdakilere dayanacak şekilde tasarlanacaktır:
- Normal taşıma koşullarında statik ve dinamik yükler;
- 6.9.2.5 ila 6.9.2.10'da tanımlanan saptanmış asgari yükler.
6.8.2.1.14 (a) ve (b)'de belirtilen basınçlarda, tasarım için belirlenmiş azami yoğunluklu muhteviyatın yol
açtığı statik yer çekimi kuvvetleri altında ve azami doldurma derecesinde; gövdenin herhangi bir
tabakasının boylamasına ve çevrelemesine σ tasarım gerilmesi aşağıdaki değeri aşmayacaktır:
bu denklemde:
Rm = Test sonuçlarının ortalama değeri alınarak test sonuçlarının standart sapmasının iki katının
bundan çıkarılmasıyla elde edilen çekme mukavemeti değeri. Testler, EN ISO 527-4:1997 ve
EN ISO 527-5:2009'un zorunluluklarına göre ve tasarım tipi ile yapım yöntemini temsil eden en
az altı örnek alınarak yapılacaktır;
K = S x K0 x K1 x K2 x K3
bu denklemde
K, en az 4 değerine sahip olacak ve
S = güvenlik katsayısı. Genel tasarım için, tanklar Bölüm 3.2, Tablo A, Sütun (12)'de,
ikinci kısmında "G" harfi dahil olmak üzere, bir tank koduyla verilmişse (bkz.
4.3.4.1.1), S değeri 1,5'e eşit veya bundan büyük olacaktır. Taşınmaları sırasında
arttırılmış bir emniyet düzeyini gerektiren maddelerin taşınmasına yönelik tanklar
için, yani tanklar Bölüm 3.2, Tablo A, Sütun (12)'de, ikinci kısmında "4" rakamı da
dahil olmak üzere, bir tank koduyla gösterilmişse (bkz. 4.3.4.1.1), gövdede hasara
karşı boylamasına ve çaprazlamasına yapısal unsurlar içeren komple bir metal çerçeve
tarafından koruma sağlanmadığı sürece, S değeri iki faktörüyle çarpılacaktır.
K0 = taşınan maddenin kimyasal hareketinin bir sonucu olarak malzeme özelliklerinde
sünme ve yaşlanmaya bağlı bozulma ile ilişkili bir faktör. Şu formülle
hesaplanacaktır:
burada "α" sünme faktörü ve "β" yaşlanma faktörü olup bu faktörler, EN
977:1997'deki testlerin ardından, EN 978:1997'ye göre saptanmıştır. Buna alternatif
olarak, korunumlu bir değer olarak K0 = 2 kullanılabilir. α ile β değerlerinin
saptanması için, ilk sapma 2σ değerine tekabül etmelidir;
K1 = Aşağıdaki denklemle, asgari 1 değeriyle hesaplanan ve servis sıcaklığıyla reçinenin
ısıl özelliklerine ilişkin faktör:
K1 = 1,25 - 0,0125 (HDT - 70)
burada HDT, reçinenin °C cinsinden ısıl eğilme sıcaklığıdır;
K2 = Malzemenin yorgunluğuyla ilişkili bir faktör; yetkili makam tarafından aksi
belirtilmedikçe K2 = 1,75 değeri kullanılacaktır. 6.9.2.6'da genel hatları verilen
dinamik tasarım için K2 = 1,1 değeri kullanılacaktır;
K3 = kürlemeyle ilişkili bir faktör olup aşağıdaki değerlere sahiptir:
- Kürleme onaylı ve belgelere dayandırılmış bir sürece uygun şekilde
yürütüldüyse 1.1;
- Diğer durumlarda 1.5.
6.8.2.1.2'de gösterilen dinamik gerilmelerde, tasarım gerilmesi 6.9.2.5'te belirlenen değerin α faktörüne
bölünmüş halini aşmayacaktır.
6.9.2.5 ve 6.9.2.6'da tanımlanan herhangi bir gerilmede, herhangi bir yöndeki bileşke uzama, %0,2'yi veya
reçinenin kopma uzamasının onda birini (hangisi düşükse) aşmayacaktır.
6.8.2.1.14 (a) ve (b)'de belirtilen ilgili hesaplama basıncından daha düşük alınmayacak olan belirlenmiş test
basıncında, gövdedeki azami gerilme reçinenin kopma uzamasından büyük olmayacaktır.
Gövde, 6.9.4.3.3'e göre yapılacak bilye düşürme testine, herhangi bir görünür iç veya dış hasara uğramadan
dayanabilme özelliğine sahip olacaktır.
Uç bağlantıları, taşmayı önleyici plakaların bağlantıları ve gövde ile olan bölmeler dahil, bağlantılarda
kullanılan kaplama laminatlar, yukarıda sözü edilen statik ve dinamik gerilmelere dayanabilme özelliğine
sahip olacaktır. Kaplama laminatta gerilme birikimini engellemek için, uygulanan diş açıcı 1:6 dan daha dik
olmayacaktır.
Kaplama laminatlar ile bunların bağlandığı tank bileşenleri arasındaki kayma gerilmesi aşağıdakinden az
olmayacaktır:
bu denklemde:
τR EN ISO 14125:1998 + AC:2002 + A1:2011 (üç noktalı yöntem) göre saptanmış eğilme kayma
mukavemeti olup ve ölçülmüş herhangi bir değer yoksa τR = 10 N/mm2 asgari değeri olarak
alınacaktır;
Q bağlantının statik ve dinamik yükler altında taşıyacağı birim başına yük;
K statik ve dinamik gerilmeler için 6.9.2.5'e göre hesaplanan faktör;
l örtü laminatının uzunluğudur.
Gövdedeki delikler, statik ve dinamik gerilmelere karşı en az gövdenin kendisi için 6.9.2.5 ve 6.9.2.6'da
belirtilen emniyet faktörleri kadar güçlendirilecektir. Deliklerin sayısı asgariye indirilecektir. Oval şekilli
açıklıkların eksen oranı 2'den fazla olmayacaktır.
Gövdeye eklenen flanşların ve boru sisteminin tasarımı için, elleçleme kuvvetleri ile cıvataların sıkılması da
dikkate alınmalıdır.
Tank, 6.9.4.3.4'teki zorunluluklar tarafından belirlendiği gibi, 30 dakikalık bir süre boyunca tam bir yangın
girdabı etkilerine karşı, hiçbir önemli sızıntı olmadan dayanabilme özelliğinde olmalıdır. Karşılaştırılabilir
tank tasarımlarıyla testler suretiyle yeterli ölçüde kanıt sunulması halinde ve yetkili makamın da kabul
görmesi koşuluyla, test işleminden vazgeçilebilir.
Parlama noktası en fazla 60 °C olan maddelerin taşınması için özel zorunluluklar
Parlama noktası en fazla 60 °C olan maddelerin taşınması için kullanılan FRP tankları, değişik bileşenler
üzerindeki statik elektriğin giderilmesini sağlayacak ve tehlikeli yüklerin birikimini önleyecek şekilde
üretilecektir.
Ölçümlerle belirlendiği üzere, gövdenin içindeki ve dışındaki elektriksel yüzey direnci, 109 ohm'dan fazla
olmayacaktır. Buna, metal veya karbon ağı gibi, reçinelere ve laminatlar arası iletken levhalara katkı
maddelerinin eklenmesiyle ulaşılabilir.
Ölçümlerle belirlendiği üzere, toprağa boşaltım direnci 10^7 ohm'dan fazla olmayacaktır.
Gövdenin tüm bileşenleri elektriksel olarak birbirlerine, tankın servis ve yapısal donanımına ve aracın
kendisine bağlanacaktır. Birbirleriyle temas halindeki bileşenler ile donanım arasındaki direnç 10 ohm'u
aşmayacaktır.
Her üretilen tank veya gövde örneği üzerinde, yetkili makam tarafından kabul edilmiş bir prosedüre göre,
başlangıçta elektriksel yüzey direnci ve boşaltma direnci ölçümleri yapılacaktır.