Karayolunda Tehlikeli Madde
Radyonüklidlerin karışımları için, 2.2.7.2.2.1'de atıfta bulunulan temel radyonüklid değerleri aşağıdaki
şekilde saptanabilir:
bu denklemde:
f(i) karışımda i radyonüklidinin aktivite oranı veya aktivite konsantrasyonudur;
X(i) uygun olduğu üzere radyonüklid i için, A1 veya A2'nin uygun değeri veya muaf malzemenin
aktivite konsantrasyonu limiti veya muaf sevkiyat için aktivite limitidir ve
Xm bir karışım söz konusu ise, A1 veya A2'nin türetilmiş değeri veya muaf malzemenin aktivite
konsantrasyon limiti veya muaf sevkiyat için aktivite limitidir.
Her bir radyonüklidin kimliği biliniyor ama bazı radyonüklidlerin tek tek aktiviteleri bilinmiyorsa,
radyonüklidler gruplara ayrılabilir ve uygun olduğu üzere her bir gruptaki radyonüklidler için en düşük
radyonüklid değeri, 2.2.7.2.2.4'teki ve 2.2.7.2.4.4'teki formüllerin uygulanmasında kullanılabilir. Gruplarda
toplam alfa aktivitesi ve toplam beta/gama aktivitesi biliniyorsa, en düşük radyonüklid değerleri
kullanılarak alfa yayıcılar ve beta/gama yayıcılar için, gruplar sırasıyla toplam alfa aktivitesi ve toplam
beta/alfa aktivitesine dayanarak belirlenebilir.
İlgili veri bulunmayan her bir radyonüklid veya radyonüklid karışımları için, Tablo 2.2.7.2.2.2'de gösterilen
değerler kullanılır.
Diğer malzeme özelliklerinin saptanması
Düşük özgül aktiviteli (LSA) malzeme
(Rezerve Edilmiş)
LSA malzemesi aşağıdaki üç gruptan birinde olur:
(a) LSA-I
(i) uranyum ve toryum cevherleri ile bu cevherlerin konsantreleri ve doğada
kendiliğinden bulunan radyonüklidleri içeren diğer cevherler;
(ii) ışınlanmamış doğal uranyum, fakirleştirilmiş uranyum, doğal toryum veya bunların
katı veya sıvı bileşikleri veya karışımları;
(iii) A2 değeri için sınır uygulanmayan radyoaktif malzeme. Sadece 2.2.7.2.3.5
kapsamında muafiyet uygulanan bölünebilir malzeme bu gruba dahil edilebilir;
(iv) 2.2.7.2.2.1 ila 2.2.7.2.2.6'da verilen aktivite konsantrasyonu değerlerinin 30 katını
geçmeyen tahmini ortalama özgül aktiviteye sahip aktivitenin maddenin tamamında
düzgün dağılım gösterdiği diğer radyoaktif malzemeler. Sadece 2.2.7.2.3.5
kapsamında muafiyet uygulanan bölünebilir malzeme bu gruba dahil edilebilir;
(b) LSA-II
(i) konsantrasyon sınırı 0,8 TBq/l'ye kadar olan trityumlu su
(ii) tahmini ortalama özgül aktivitesi katı ve gazlar için 10-4 A2/g değerini, sıvılar için 10-5
A2/g değerini aşmayan ve aktivitenin maddenin tamamında düzgün dağılım gösterdiği
diğer madde.
(c) LSA-III - Katılar (örn., birleştirilmiş atıklar, aktiflenmiş maddeler) tozlar hariç, 2.2.7.2.3.1.3
gerekliliklerini karşılayan bu malzemeler için aşağıdakiler geçerlidir:
(i) radyoaktif malzeme, bir katı veya bir katı nesne grubu içinde dağılmıştır veya katı
yoğun bir bağlama malzemesi (beton, bitüm ve seramik, vb. gibi) içinde büyük oranda
düzgün dağılmıştır;
(ii) radyoaktif malzeme kısmen çözünmezdir veya doğal olarak kısmen çözünmez bir
matris içinde yer almaktadır, bu yüzden ambalajın kaybı durumunda bile, ambalaj
yedi gün süreyle ambalaj bütünlüğü bozularak su ortamında kaldığında radyoaktif
malzeme kaybı 0,1 A2 değerini geçmez;
(iii) her türlü koruyucu malzeme hariç, katının tahmini ortalama özgül aktivitesi 2 x 10-3
A2/g değerini aşmaz.
LSA-III malzemesi, ambalajın bütün içeriği 2.2.7.2.3.1.4'te belirtilen teste tabi olduğu durumda, sudaki
aktivitesi 0,1 A2 değerini geçmeyen katı halde maddedir.
LSA-III malzemesi aşağıdaki şekilde test edilir:
Ambalajın bütün içeriğini temsil eden bir katı malzeme numunesi, 7 gün boyunca ortam sıcaklığında su
içinde tutulur. Testte kullanılan suyun hacmi, 7 günlük test süresinin sonunda kalan emilmemiş ve
tepkimeye girmemiş suyun serbest hacminin, en az katı test örneğinin hacminin %10'u olmasını sağlayacak
kadar olmalıdır. Suyun 20 °C'deki ilk pH'ı 6-8, maksimum iletkenliği 1 mS/m olmalıdır. Suyun serbest
hacminin toplam aktivitesi test numunesi 7 gün süreyle suya tutulduktan sonra ölçülür.
2.2.7.2.3.1.4'teki performans standartlarıyla uyumluluğunun gösterimi 6.4.12.1 ve 6.4.12.2 ile uygun
olmalıdır.
Yüzeyi bulaşmış cisim (SCO)
SCO, aşağıdaki iki gruptan birinde sınıflandırılır:
(a) SCO-I: Aşağıdaki özelliklere sahip katı bir cisimdir:
(i) sabit olmayan bulaşmanın ortalama 300 cm2 ulaşılabilir yüzey (veya alanı 300
cm2'den az yüzey üzerinde), beta ve gama yayıcıları ve düşük düzeyde zehirliliğe
sahip alfa yayıcıları için 4 Bq/cm2 değerini ve diğer bütün alfa yayıcıları için 0,4
Bq/cm2 değerini geçmediği;
(ii) Sabit bulaşmanın ortalama 300 cm2 ulaşılabilir yüzey (veya alanı 300 cm2'den az
yüzey üzerinde), beta ve gama yayıcıları ve düşük düzeyde zehirliliğe sahip alfa
yayıcıları için 4 x 104 Bq/cm2 ve diğer tüm alfa yayıcıları için 4 x 103 Bq/cm2 değerini
geçmediği;
(iii) Sabit olmayan bulaşma ve sabit bulaşmanın ortalama 300 cm2 ulaşılamaz yüzey
üzerinde (veya alanı 300 cm2'den az yüzey üzerinde), beta ve gama yayıcıları ve
düşük zehirliliğe sahip alfa yayıcıları için 4 x 104 Bq/cm2 ve diğer tüm alfa yayıcıları
için 4 x 103 Bq/cm2 değerini geçmediği katı cisimdir;
(b) SCO-II: Yüzeyindeki sabit veya sabit olmayan bulaşmanın yukarıda (a)'da SCO-I için geçerli
sınırları aştığı ve aşağıdaki koşulları sağlayan katı cisimdir:
(i) sabit olmayan bulaşmanın ortalama 300 cm2 ulaşılabilir yüzey üzerinde (veya alanı
300 cm2'den az yüzey üzerinde), beta ve gama yayıcıları ve düşük zehirliliğe sahip
alfa yayıcıları için 400 Bq/cm2 değerini ve diğer bütün alfa yayıcıları için 40 Bq/cm2
değerini geçmediği;
(ii) Sabit bulaşmanın ortalama 300 cm2 ulaşılabilir yüzey üzerinde (veya alanı 300
cm2'den az yüzey üzerinde), beta ve gama yayıcıları ve düşük zehirliliğe sahip alfa
yayıcıları için 8 x 105 Bq/cm2 ve diğer tüm alfa yayıcıları için 8 x 104 Bq/cm2 değerini
geçmediği ve
(iii) Sabit olmayan bulaşma ve sabit bulaşmanın ortalama 300 cm2 ulaşılamaz yüzey
üzerinde (veya alanı 300 cm2'den az yüzey üzerinde), beta ve gama yayıcıları ve
düşük zehirliliğe sahip alfa yayıcıları için 8 x 105 Bq/cm2 ve diğer tüm alfa yayıcıları
için 8 x 104 Bq/cm2 değerini geçmediği katı cisimdir.
Özel hazırlanmış radyoaktif malzeme
Özel hazırlanmış radyoaktif malzemenin 5 mm'den kısa olmayan en az bir boyutu olmalıdır. Sızdırmaz
kapsül, özel hazırlanmış radyoaktif malzemenin bir parçası olduğunda, kapsül imha edilecek açılabilecek
şekilde üretilmiş olmalıdır. Özel hazırlanmış radyoaktif malzeme için bu tasarım, tek taraflı onay gerektirir.
Özel hazırlanmış radyoaktif malzeme 2.2.7.2.3.3.4 ila 2.2.7.2.3.3.8'de belirtilen testlere tabi ise aşağıdaki
zorunlulukları sağlayacak nitelikte olmalı veya bu doğrultuda tasarlanmalıdır:
(a) Geçerli olduğu üzere 2.2.7.2.3.3.5 (a), (b), (c) ve 2.2.7.2.3.3.6 (a) çarpma, vurma ve eğme
testlerinde kırılmamalı veya parçalanmamalıdır;
(b) Geçerli olduğu üzere 2.2.7.2.3.3.5 (d) veya 2.2.7.2.3.3.6 (b)'de geçerli ısı testinde erimemeli
veya dağılmamalıdır;
(c) 2.2.7.2.3.3.7 ve 2.2.7.2.3.3.8'de belirtilen özütleme testlerindeki aktivite 2 kBq'yu aşmamalıdır
veya alternatif olarak sızdırmaz kaynaklar için ISO 9978:1992 "Radyasyondan Korunma -
Sızdırmaz Radyoaktif Kaynaklar - Sızdırmazlık Test Yöntemleri"nde belirtilen hacimsel sızıntı
değerlendirme testindeki sızıntı hızı yetkili kurumca kabul edilmiş geçerli kabul eşik değerini
aşmamalıdır.
6.4.12.1 ve 6.4.12.2'ye uygun olarak 2.2.7.2.3.3.2'deki performans standartlarına uyulduğu gösterilmelidir.