Karayolunda Tehlikeli Madde
Tip onayı
Yetkili makam ya da yetkili makamun görevlendirdiği bir merci, her yeni tanker, sökülebilir tank,
tank konteyneri, portatif tank taşıma aracı, tüplü gaz tankeri veya MEGC tipi için; bağlantı parçaları
dahil bu tipin söz konusu makam tarafından incelenmiş bulunduğunu, amaçlanan kullanım için
uygun olduğunu ve 6.8.2.1'deki yapım zorunlulukları ile 6.8.2.2'deki teçhizat
zorunluluklarını ve taşınan madde sınıflarının özel koşullarını karşıladığını tasdik eden bir
sertifika düzenleyecektir.
Sertifikada şunlar yer alacaktır:
- Test sonuçları;
- Tip için onay numarası;
|
Onay numarası, onayın verildiği Devleti gösteren
ayırt edici işaret8 ile bir tescil numarasından
oluşacaktır.
|
- 4.3.3.1.1 veya 4.3.4.1.1 uyarınca tank kodu.
- Tankın onaylandığı maddelerin taşınmasına ilişkin olarak, Bölüm 3.2, Tablo A, sütun (13)’te
gösterilen ve özel yapım (TC), teçhizat (TE) ve tip onayı (TA) hükümlerine yer veren 6.8.4
maddesi kapsamındaki alfasayısal kodlar;
- Gerektiğinde, tankın taşınmasında kullanımına onay verilen maddeler ve/veya madde
grupları. Bunlar, sınıflandırmalarıyla (Sınıf, sınıflandırma kodu ve ambalajlama kodu) birlikte
kimyasal adları veya ilgili ortak giriş koduyla (bkz. 2.1.1.2) gösterileceklerdir. Sınıf 2
kapsamındaki maddeler ve 4.3.4.1.3’te sıralananlar hariç olmak üzere, onaylı maddelerin
sıralanmasından feragat edilebilir. Bu tür hallerde 4.3.4.1.2'deki mantıksal yaklaşımda
gösterilen tank kodu temelinde izin verilen madde grupları, ilgili özel hükümler de göz önünde
bulundurularak taşıma için kabul edilecektir.
Genel olarak, sertifikada sözü edilen maddeler veya mantıksal yaklaşıma göre onaylanan madde
grupları, tankın karakteristik özellikleriyle uyumlu olacaktır. Tip onayı düzenlenirken
uyumluluğun incelenmesi mümkün olmadıysa bu durum sertifikada ayrıca belirtilecektir.
Sertifikanın bir nüshası, yapılan her bir tank, tüplü gaz tankeri veya MEGC’nin tank kaydına
iliştirilecektir (bkz. 4.3.2.1.7).
Yetkili makam ya da yetkili makamun görevlendirdiği bir merci, başvuranın talebi üzerine
6.8.2.6.1’deki tablodaki bir standart için bu standarda uygun olarak, valfler ve diğer hizmet e
kipmanları için ayrı bir tip onayı düzenleyebilir. Bu ayrı tip onayı, tankın sertifikasını
verirken, test sonuçları mevcutsa ve valfler ve diğer hizmet ekipmanları kullanım amaçlı
hazırlandıysa dikkate alınacaktır.
Tanklar, tüplü gaz tankerleri veya MEGC'ler değişikliklere maruz kalmadan seri üretim
şeklinde üretiliyorsa bu onay, seri üretim şeklinde veya prototipe uygun olarak üretilen tüm tanklar,
tüplü gaz tankerleri veya MEGC'ler için geçerli olacaktır.
Bir tip onayı, tanklar üzerindeki yükleri ve gerilimleri azaltan (örnek olarak, daha düşük basınç, daha
düşük kütle, daha düşük hacim) ya da yapının güvenliğini arttıran (örnek olarak, daha fazla gövde
kalınlığı, daha fazla kabarma levhaları, daha düşük açıklık çapları) sınırlı tasarım değişikliklerine
sahip tankların onaylanmasında da kullanılabilir. Sınırlı değişiklikler, tip onay sertifikasında açıkça
tarif edilecektir.
Aşağıdaki zorunluluklar, 6.8.4’te (ve dolayısıyla 1.8.7.2.4’te yer alan) özel TA4 tank
kodunun geçerli olmadığı tankları ilgilendirmektedir.
Tip onayı, maksimum 10 yıl boyunca geçerli olacaktır. Bu süre içerisinde, ADR’nin teknik
zorunlukları (atıfta bulunulan standartlar da dahil olmak üzere) değişmesi üzerine onaylanan tipin
artık bunlara uygunluk göstermemesi halinde, tip onayını veren yetkili makam veya bunun
görevlendirdiği merci, tip onayını geri çekerek, tip onayı sahibini bilgilendirecektir.
NOT: Mevcut tip onaylarının geri çekileceği nihai tarihler için, bkz. geçerli olduğu üzere 6.8.2.6
veya 6.8.3.6’daki tablolar, sütun (5).
Tip onayının geçerliliğinin sona ermesi veya geri çekilmesi halinde, tankların, tüplü gaz
tankerlerinin veya MEGC’lerin bu tip kapsamında üretimine artık izin verilmeyecektir.
Bu halde, geçerlilik tarihi sona ermiş veya geri çekilmiş olan tip onayında yer alan ve tankların, tüplü
gaz tankerlerinin ya da MEGC’lerin kullanımı, periyodik muayenesi ve ara muayenesine ilişkin
ilgili hükümler, son geçerlilik tarihi veya geri çekme işleminden önce yapılmış olan tanklar, tüplü gaz
tankerleri veya MEGC’ler için geçerli olmaya devam eder.
ADR’nin zorunluluklarına uygunluğunu sürdürmeleri halinde bu araçların kullanımına devam
edilebilir. ADR’nin zorunluluklarına artık uygunluk göstermemeleri halinde, kullanımlarına ancak
Bölüm 1.6’daki ilgili geçici tedbirler kapsamında izin verilmesi halinde devam edilebilir.
Tip onayları, ADR’nin yenileme tarihinde geçerli olan hükümlerine uygunluk bakımından eksiksiz bir
inceleme ve değerlendirme ardından yenilenebilir. Tip onayı geri çekildikten sonra yenileme
işlemi yapılamaz. Mevcut bir tip onayı için uygunluğu etkilemeyen (bkz. 6.8.2.3.2) geçici tadiller,
sertifikanın asıl geçerliliğini genişletmez veya değiştirmez.
NOT: Uygunluk incelemesi ve değerlendirmesi, asıl tip onayını düzenlemiş olan dışındaki bir makam
tarafından yürütülebilir.
Düzenleyen makam, yenilemeler de dahil olmak üzere tüm geçerlilik dönemi boyunca tip
onayına ilişkin belgeleri saklayacaktır.
Düzenleyici makamun görevlendirmesi sona erdirilir veya kısıtlanırsa ya da bu makamun faaliyetlerini
sonlandırması halinde, dosyaların başka bir makam tarafından saklandığını veya ibraza hazır olduğunu
temin etmek üzere uygun adımları yetkili makam atacaktır.
8 Karayolu Trafiğine ilişkin Viyana Konvansiyonu’nda (l968) öngörülen uluslararası trafikte motorlu araçları ayırt
etme işareti.
Geçerliliği devam eden, süresi geçmiş veya iptal edilmiş bir tip onayı ile tankta
değişikliklerin yapılması durumunda test, muayene ve onay işlemleri, tankın sadece modifiye edilmiş
(değiştirilmiş) kısımlarına/parçalarına uygulanır. Modifikasyon değişikliğin yapıldığı tarihte
yürürlükte olan ADR hükümlerini karşılamalıdır. Modifikasyondan etkilenmeyen tank
bölümleri/parçaları için ilk tip onayına ait belgeler geçerli kalır.
Değişiklik tip onayı kapsamına giren bir ya da daha fazla tank için uygulanır (geçerlidir).
Modifikasyonun onaylandığı sertifika, ADR’ye taraf herhangi bir ülkenin yetkili otoritesi veya bu
otoritenin atadığı bir kuruluş tarafından verilir ve tank ile ilgili kayıtların bir bölümü olarak saklanır.
Bir değişikliğin yapılması amacı taşıyan her onay sertifikası müracaat, tek bir yetkili
otoriteye veya bunun yetkilendirdiği kuruluşa yapılacaktır.
Muayeneler ve testler
Gövdeler ve teçhizatı, birlikte veya ayrı olarak, hizmete alınmadan önce bir ilk muayeneye tabi
tutulacaktır. Bu muayene şunları içerecektir:
- Onaylanmış tipe uygunluğun kontrolü;
- Tasarım özelliklerinin kontrolü9
- İç ve dış koşulların bir incelemesi;
- 6.8.2.5.1'de ön görüldüğü şekilde, levhada gösterilen test basıncında bir hidrolik basınç
testi10; ve
- Donanımın sızdırmazlığının testi ve tatmin edici şekilde çalışıp çalışmadığının ontrolü.
Sınıf 2 durumu hariç, hidrolik basınç testi için test basıncı hesaplama basıncına bağlıdır ve en az
aşağıda gösterilen basınca eşit olacaktır:
|
Hesaplama basıncı (bar) |
Test basıncı, bar |
|
G 11 |
G 11 |
|
1,5 |
1,5 |
|
2,65 |
2,65 |
|
4 |
4 |
|
10 |
4 |
|
15 |
4 |
|
21 |
10 (4 12) |
Sınıf 2'ye ilişkin minimum test basınçları, 4.3.3.2.5’te yer alan gazlar ve gaz karışımları
tablosunda verilmiştir.
Hidrolik basınç testi, bütün olarak gövde üzerinde veya bölmeli gövdelerin her bir
bölmesinde ayrı olarak yürütülecektir.
|
Test, her bölmede maksimum çalışma basıncının
en az 1,3 katına eşit bir basınçta yürütülecektir.
|
Hidrolik basınç testi, gerekli olduğunda, ısıl yalıtımının kurulumundan önce yapılacaktır.
Gövdeler ve teçhizatları ayrı ayrı teste tabi tutulduklarında, montajdan sonra birlikte 8.2.4.3'e
uygun olarak bir sızdırmazlık testine tabi tutulacaklardır.
Sızdırmazlık testi, bölmeli gövdelerde her bölme üzerinde ayrı ayrı uygulanacaktır.
Gövdeler ve teçhizatları, şu sıklıkta periyodik muayeneye tabi tutulacaktır:
| Altı yılda bir. | Beş yılda bir. |
Periyodik muayeneler şunları içerecektir:
- İç ve dış inceleme;
9 1 MPa (10 bar) veya daha yüksek bir test basıncını gerektiren gövdeler için tasarım özelliklerinin kontrolü,
6.8.2.1.23'e uygun olarak kaynak test parçalarının (iş örnekleri) alınmasını ve 6.8.5'te tarif edilen testleri de
kapsayacaktır.
10 Özel durumlarda ve yetkili makam tarafından onaylanan uzmanın da kabulü üzerine, bu tür bir operasyon
herhangi bir tehlike teşkil etmiyorsa, hidrolik basınç testi yerine başka bir sıvı veya gazın kullanıldığı bir basınç testi
uygulanabilir.
11 G = 6.8.2.1.14 genel zorunlulukları uyarınca minimum hesaplama basıncı (bkz. 4.3.4.1).
12 UN No. 1744 veya UN No. 1744 brom çözeltisi için minimum test basıncı.
- Gövdenin, teçhizatıyla birlikte 6.8.2.4.3 kapsamındaki sızdırmazlık testine tabi tutulması ve tüm
teçhizatın tatmin edici şekilde çalışıp çalışmadığının kontrolü;
- Genel bir kural olarak, bir hidrolik basınç testi10 (gövdeler ve varsa bölmelerine yönelik test
basıncı için bakınız 6.8.2.4.1).
Isıl veya diğer yalıtımlar için koruyucu kaplama, sadece gövdenin özelliklerinin güvenilir şekilde
değerlendirilmesine yetecek kadar sökülecektir.
Toz veya granül (tanecikli) maddelerin taşınmasına yönelik tanklar söz konusu olduğunda ve yetkili
makam tarafından onaylanan uzmanla mutabakata varılarak, periyodik hidrolik basınç testi yerine ve
maksimum çalışma basıncına eşit etkili bir iç basınçta 6.8.2.4.3'e uygun olan sızdırmazlık testleri
yapılabilir.
Gövdeler ve teçhizatları, şu aralıklarla ara muayenelere tabi tutulacaktır.
| Üç yılda bir | İki buçuk yılda bir |
Bu ara muayeneler, ilk muayeneden ve her bir periyodik muayeneden sonra yürütülecektir.
Bu ara muayeneler, belirtilen tarihten önce veya sonra üç ay içerisinde de yürütülebilir. Bununla
birlikte, ara muayene, belirtilen tarihten önce herhangi bir zamanda yürütülebilir.
Bir ara muayenenin, gereken tarihten üç ay önce yürütülmesi halinde, diğer ara muayene bu tarihten
sonra en geç
| Üç yıl sonra | İki buçuk yıl sonra yürütülecektir. |
Bu ara muayeneler, gövdenin teçhizatıyla birlikte sızdırmazlık testine tabi tutulmasını ve tüm
teçhizatların tatmin edici şekilde çalışıp çalışmadığının kontrolünü içerecektir. Bu amaçla tank, en
az azami çalışma basıncına eşit bir etkin iç basınca tabi tutulacaktır. Sıvıların veya tanecikli ya da toz
halindeki katıların taşınmasına yönelik tanklar için sızdırmazlık testinde bir gaz kullanıldığı zaman,
test en az azami çalışma basıncının %25'ine eşit bir basınçta yapılacaktır. Test basıncı hiçbir şekilde 20
kPa’dan (0,2 bar) (ölçüm basıncı) az olmayacaktır.
Devrilmeleri durumunda içeriğin dökülmesini engellemek için havalandırma cihazları bir güvenlik
cihazıyla donatılmış tanklar için, test basıncı, doldurulan maddenin statik basıncına eşit olacaktır.
Sızdırmazlık testi, bölmeli gövdelerde her bölme üzerinde ayrı ayrı uygulanacaktır.
Tankın veya donanımının güvenliği tamir, değişiklik veya kaza sonucu zarar gördüğü zaman, istisnai
kontrol gerçekleştirilecektir. 6.8.2.4.2 zorunluluklarını karşılayan istisnai bir kontrol yürütülmüşse,
istisnai kontrolün periyodik muayene olarak kabul edilmesi mümkündür.
6.8.2.4.3 zorunluluklarını karşılayan istisnai bir kontrol yürütülmüşse, istisnai kontrolün ara muayene
olarak kabul edilmesi mümkündür.
6.8.2.4.1'e veya 6.8.2.4.4'e uygun testler, muayeneler ve kontroller yetkili makam tarafından
onaylanmış bir uzman tarafından yapılacaktır. Sertifikalar, olumsuz sonuçlar olsa bile bu işlemlerin
sonuçlarını gösterecek şekilde düzenlenecektir. Bu sertifikalar, bu tankın taşımasına izin
verilen maddelerin listesine veya tank kodu ile 6.8.2.3'teki özel hükümlerin gerektirdiği alfanümerik
kodlara atıfta bulunacaktır.
Bu sertifikaların bir nüshası, test edilen her bir tank, tüplü gaz tankeri veya MEGC’nin tank kaydına
iliştirilecektir (bkz. 4.3.2.1.7).
10 Özel durumlarda ve yetkili makam tarafından onaylanan uzmanın da kabulü üzerine, bu tür bir
operasyon herhangi bir tehlike teşkil etmiyorsa, hidrolik basınç testi yerine başka bir sıvı veya gazın kullanıldığı bir
basınç testi uygulanabilir.
İşaretleme
Her tankta, muayene için kolayca görülebilen ve erişilebilir bir yere kalıcı olarak monte edilmiş,
aşınmaya dayanıklı bir metal levha bulunmalıdır. En azından aşağıda belirtilen özellikler
damgalama veya eşdeğer başka bir metot ile levha üzerine işaretlenmelidir. Bu özellikler,
gövdenin dayanıklılığı zarar görmeyecek biçimde takviye edilecek olursa, gövdenin üzerinde doğrudan
doğruya kabartma olarak da işlenebilir13.
- Onay numarası;
- Üreticinin adı veya işareti;
- Üreticinin seri numarası;
- Üretim yılı;
- Test basıncı (ölçüm basıncı);
- Dış tasarım basıncı (bkz 6.8.2.1.7);
- Gövdenin kapasitesi – çok bölmeli gövdeler halinde, her bölmenin kapasitesi –
kapasitesi 7500 litreden fazla gövdeler veya bölmeler, levhalarla en fazla 7500 litrelik
bölmelere ayrılmışsa ardından “S” harfi;
- Tasarım sıcaklığı (yalnızca +50 °C üzerinde veya -20 °C altındaysa);
- Son periyodik testin tarihi ve tipi: Test, ilk test veya 6.8.2.4.1 ve 6.8.2.4.2
kapsamındaki bir periyodik test ise “ay, yıl” ve ardından bir “P” harfi veya test
6.8.2.4.3 kapsamındaki ara bir sızdırmazlık testi ise “ay, yıl” ve ardından “L” harfi;
- Testi yürüten uzmanın damgası;
- Gövdenin malzemesi ve varsa malzeme standartlarına referans; bazı durumlarda astar
koruyucu astar;
|
- MPa veya bar olarak (ölçüm basıncı),
bölmelere göre basıncın gövde üzerindeki
basınçtan düşük olduğu, bütün olarak
gövdenin üzerindeki test basıncı ve
bölmelere göre test basıncı.
|
Ayrıca, izin verilen azami çalışma basıncı, basınçla doldurulan veya basınçla boşaltılan
tanklarda yer alacaktır.
|
Aşağıdaki özellikler tank araçlarında (tankın
kendisinde veya bir levha üzerinde) yazılı
olacaktır.13:
- Sahibinin veya operatörün adı;
- Tank aracının dara (yüksüz) kütlesi ve
- Tank aracının izin verilebilir azami
kütlesi.
Aşağıdaki özellikler sökülebilir tanklarda
(tankın kendisi veya plakaları üzerinde) yazılı
olacaktır.13:
- Sahibinin veya operatörün adı;
- “Sökülebilir Tank”
- Tankın boş (yüksüz) kütlesi
- Tankın izin verilebilir azami brüt
kütlesi.
4.3.4.1.3’e göre belirlenmiş maddeler için;
nakliye amaçlı kabul edilen maddenin
(maddelerin) uygun sevkiyat adı
4.3.4.1.1 kapsamındaki tank kodu, ve 4.3.4.1.3
kapsamı dışındaki diğer maddeler için; Bölüm
3.2 Tablo.A’nın 13. sütununda gösterilen TC ve
TE’nin bütün özel şartlarına ait alfa-nümerik
kodlar
|
Aşağıdaki bilgiler tank konteynerlerinde
(tankın kendisinde veya bir levha üzerinde)
belirtilecektir 13:
- Sahibinin ve operatörün adı;
- Gövdenin kapasitesi;
- Darası;
- İzin verilebilir azami brüt kütlesi;
- 4.3.4.1.3’e göre belirlenmiş maddeler
için; nakliye amaçlı kabul edilen
maddenin (maddelerin) uygun sevkiyat
adı
- 4.3.4.1.1 kapsamındaki tank
kodu, ve
- 4.3.4.1.3 kapsamı dışındaki diğer
maddeler için; Bölüm 3.2 Tablo.A’nın 13.
sütununda gösterilen TC ve TE’nin bütün
özel şartlarına ait alfa-nümerik kodlar
|
13 Ölçüm birimlerini sayısal değerlerin ardına ekleyiniz.
Referans verilen standartlara göre tasarlanan, yapılan ve test edilen tanklara ilişkin zorunluluklar
NOT: Standartlarda, ADR kapsamındaki sorumluluklara sahip olduğu belirtilen kişiler veya makamlar
ADR zorunluluklarını yerine getirecektir.