Aerosol püskürtücüler ve gaz içeren ufak kaplar (gaz kartuşları) haricindeki gaz içeren malzemelerle birlikte sıkıştırılmış gazlar, sıvılaştırılmış gazlar, çözünmüş gazlar ve özel hükümlere tabi basınçsız gazlar (gaz numuneleri) için kullanılan alüminyum alaşımlı basınçlı kaplarla ilgili ilave hükümler
Kabul edilecek alüminyum alaşımlı basınçlı kapların malzemeleri aşağıdaki hükümleri
karşılamalıdır:
|
A
|
B
|
C
|
D
|
Gerilme direnci,
Rm, MPa cinsinden (= N/mm2)
|
49 ila 186
|
196 ila 372
|
196 ila 372
|
343 ila 490
|
Akma gerilimi, Re, (MPa) (= N/mm2)
(Kalıcı deformasyon λ = 0.2%)
|
10 ila 167
|
59 ila 314
|
137 ila 334
|
206 ila 412
|
Kırılmada kalıcı uzama (l = 5d) (yüzde cinsinden)
|
12 ila 40
|
12 ila 30
|
12 ila 30
|
11 ila 16
|
Bükme testi (ilk d’nin çapı = n
|
|
|
|
|
|
× e, burada e, test parçasının
|
n=5(Rm ≤ 98)
|
n=6(Rm ≤ 325)
|
n=6(Rm ≤ 325)
|
n=7(Rm
|
≤
|
kalınlığıdır)
|
n=6(Rm > 98)
|
n=7(Rm > 325)
|
n=7(Rm > 325)
|
392)
|
|
|
|
|
|
n=8(Rm
|
>
|
|
|
|
|
392)
|
|
Alüminyum Derneği Seri No a
|
1 000
|
5 000
|
6 000
|
2 000
|
a
Bkz. Aluminium Association (Alüminyum Derneği), 750 Third Avenue, New York "Aluminium Standards and
Data” (Alüminyum Standartları ve Bilgileri), beşinci baskı, Ocak 1976.
Gerçek özellikler, ilgili alaşım bileşimine ve basınçlı kapta yapılan nihai işleme bağlıdır; fakat hangi alaşım kullanılırsa kullanılsın basınçlı kabın kalınlığı aşağıdaki formüllerden biri ile hesaplanmalıdır:
e = basınçlı kabın mm üzerinden asgari kalınlığı
PMPa = MPa cinsinden test basıncı;
Pbar = bar üzerinden test basıncı;
D =basınçlı kabın mm cinsinden nominal dış çapı ve
Re = %0,2 gerilime sahip garanti edilen asgari gerilim; MPa cinsinden (=N/mm2)
Buna ilave olarak, formüldeki garanti edilen asgari zorlama gerilimi (Re) değeri, hangi çeşit
alaşım kullanılırsa kullanılsın garanti edilen asgari çekme geriliminin (Rm) 0,85 katından daha
büyük olmamalıdır.
NOT 1: Yukarıdaki özellikler basınçlı kaplar için kullanılan şu malzemelere ilişkin önceki
deneyimlere dayanmaktadır:
Sütun A: Alüminyum, alaşımsız, %99,5 saflık; Sütun B: Alüminyum ve magnezyum
alaşımları;
Sütun C: Alüminyum, silikon ve magnezyum alaşımları, ISO/R209-Al-Si-Mg (Alüminyum Derneği
6351) gibi;
Sütun D: Alüminyum bakır ve magnezyum alaşımları.
NOT 2: Kırılmadaki kalıcı uzama, mastar uzunluğunun (l) çapın ( d ) beş katı ( l = 5 d ) olduğu
dairesel kesite sahip test parçalarıyla ölçülür; dikdörtgen şeklinde kesit alanına sahip
test parçaları kullanılıyorsa
luğu şu formül ile hesaplanmalıdır:
Burada F0, test parçasının başlangıçtaki kesit alanını göstermektedir.
NOT 3: (a) Bükme testi (şekle bakın) 3e genişliğinde iki eşit parça kesilerek elde edilen
numuneler üzerinde gerçekleştirilmelidir; fakat hiç bir zaman silindirin yuvarlak kısmı 25 mm'den
az olmamalıdır. Numuneler, köşeler dışında hiçbir bölgede makineli işlemden geçmemelidir;
(b) Bükme testi, mandrel çapı (d) ile (d + 3e) mesafesiyle ayrılan iki dairesel destek arasında
yürütülür. Test sırasında, iç yüzler mandrelin çapından daha büyük olmayan bir mesafeyle
ayrılacaktır;
(c) Numune, iç yüzeyler mandrel çapından daha büyük olmayan bir mesafe ile ayrılana kadar
mandrel ünitesi etrafında içe doğru büküldüğünde kırılma göstermemelidir;
(d) Mandrel çapı ve numune kalınlığı arasındaki oran ( n), tabloda verilen değerlere uygun
olmalıdır.
Basınçlı kapların yapıldığı ülkenin yetkili makamu tarafından onaylanan ilave testin, 6.2.5.4.1'deki tabloda verilen özelliklere uygun olarak yapılan basınçlı kaplardaki kadar taşıma emniyetini sağladığı ispatlandığı durumlarda en düşük asgari uzama değeri kabul edilebilir (ayrıca bkz. EN 1975:1999 + A1:2003).
Basınçlı kapların en ince noktasındaki cidar kalınlığı aşağıdaki gibi olmalıdır:
- Basınçlı kabın çapı 50 mm'den az ise: en az 1,5 mm;
- Basınçlı kabın çapı 50 mm ila 150 mm arasında ise: en az 2 mm; ve
- Basınçlı kabın çapı 150 mm'den fazla ise: en az 3 mm.
Basınçlı kapların uçları yarı dairesel, elips şeklinde veya "sepet tutamağı" bölümlerine sahip olmalıdır; bunlar basınçlı kapların gövdesiyle aynı derecede güvenlik sağlamalıdır.
Kompozit malzemeden mamul basınçlı kaplar
Kompozit silindirler ile kompozit malzemeden mamul tüpler, basınçlı variller ve silindir
demetleri
için, asgari patlama oranının (test basıncına bölünen patlama basıncı) şu şekilde olmasını
sağlayacak bir üretim prosedürü izlenecektir:
- Halka sarılı basınçlı kaplar için 1,67;
- Tamamen sargılı basınçlı kaplar için 2,00.
Kapalı kriyojenik kaplar
Aşağıdaki zorunluluklar, soğutularak sıvılaştırılmış gazlar için kapalı kriyojenik kapların üretimi için geçerlidir:
Metal olmayan malzemeler kullanılmışsa basınçlı kabın ve aksamlarının en düşük çalışma sıcaklığındaki gevreme kırılmasına dayanıklı olmalıdır.
Basınç tahliye cihazları, en düşük çalışma sıcaklıklarında bile kusursuz çalışacak bir üretime sahip olacaktır. Bu sıcaklıktaki güvenilirlikleri ve işleyişleri her bir valfın veya aynı üretim tipindeki valf numunelerinin test edilmesiyle saptanacak ve kontrol edilecektir.
Basınçlı kaplardaki kapaklar ve basınç tahliye cihazları, sıvıların dışarı saçılmasını önleyecek şekilde tasarlanmalıdır;
Aeresol püskürtücüler, gaz içeren küçük kaplar (gaz kartuşları) ve sıvılaştırılmış alevlenir gaz içeren yakıt hücresi kartuşları için genel zorunluluklar
Tasarım ve üretim
Yalnızca tek bir gaz veya gaz karışımı içeren aerosol püskürtücüler (UN No. 1950 aerosoller) ve gaz
içeren ufak kaplar (gaz kartuşları) metalden mamul olmalıdır. Bu zorunluluk, UN No. 1011 bütandan
azami 100 ml kapasiteye sahip gaz içeren aerosollar ve ufak kaplar için geçerli değildir Diğer
aerosol püskürtücüler (UN No. 1950 aerosoller) metal, sentetik malzeme veya camdan
yapılmalıdır. Metalden mamul ve en az 40 mm dış çapa sahip kaplar içbükey (konkav) şeklinde alt
kısma sahip olmalıdır.
Metalden mamul kapların kapasitesi 1000 ml’yi; sentetik malzeme veya camdan mamul kapların
kapasitesi 500 ml’yi aşmamalıdır.
Her kap modeli (ister aerosol püskürtücü ister kartuş olsun) hizmete alınmadan önce
6.2.6.2'ye uygun şekilde gerçekleştirilecek bir hidrolik basıncı karşılamalıdır.
Önceki Maddeler
Sonraki Maddeler